Richard Youngs
Η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης βρίσκεται σε μια απελπιστικά δύσκολη θέση. Μέχρι το Δεκέμβριο που είναι πιθανό να πραγματοποιηθεί η τρίτη κατά σειρά εκλογική διαδικασία, η Ισπανία θα είναι χωρίς κυβέρνηση για περισσότερο από ένα χρόνο.
Η κατάσταση δεν είναι ανησυχητική μόνο για την Ισπανία. Πρόκειται για μια θλιβερή ιστορία της κατάστασης της ΕΕ και της ευρωπαϊκής δημοκρατίας, και θέτει περαιτέρω ένταση για τη σταθερότητα της ευρωζώνης.
Σε μια από τις οικονομικά πιο ευάλωτες και εσωτερικά εύθραυστες χώρες της ΕΕ, οι πολιτικές ελίτ έχουν αποδεχθεί αποτελεσματικά αυτή την πολιτική αδράνειας. Ούτε η κυβέρνηση ούτε η αντιπολίτευση φαίνεται να αισθάνονται την ανάγκη να κάνουν σημαντικές παραχωρήσεις. Σε μια τέτοια στιγμή καμπής, οι ισπανοί πολιτικοί θα πρέπει να συνεισφέρουν με νέες ιδέες για τη μεταρρύθμιση της ΕΕ, αλλά βυθισμένοι καθώς βρίσκονται στις εσωτερικές τους διαμάχες, απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό από τις τρέχουσες συζητήσεις για το μέλλον της Ένωσης.
Από το 2011, πολλοί Ευρωπαίοι είχαν επαινέσει τη χώρα ως ένα ενθαρρυντικό παράδειγμα πολιτικής ανανέωσης. Το κίνημα των Αγανακτισμένων αντιπροσώπευε μια ζωντανή νέα μορφή εμπλοκής των πολιτών, και η Ισπανία μνημονευόταν ευρέως ως η εμπροσθοφυλακή μιας ανανεωμένης δημοκρατικής πολιτικής.
Από τα βάθη μια βάναυσης σε επίπεδα ύφεσης και εξόφθαλμης κυβερνητικής διαφθοράς, δύο συναρπαστικά νέα κόμματα εμφανίστηκαν, το Podemos και το Cuidadanos (το οποίο, προς τιμήν του, είναι το μόνο κόμμα που προσπάθησε να βοηθήσει το σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού). Και όμως αυτές οι εμπνευσμένες εξελίξεις επανέφεραν και πάλι τις απογοητευτικές αντιπαραθέσεις παλαιού κομματικού τύπου, τη φαγωμάρα φατριών και μια θεσμική ατροφία.
Η Ισπανία έχει μάθει ότι ο δρόμος από τη διαμαρτυρία στην πολιτική είναι επικίνδυνος. Η δημιουργία ενός ή δύο νέων πολιτικών κομμάτων δεν είναι πάντα αρκετή, δεν έχει σημασία πόσο χαρισματικοί και επιδέξιοι είναι οι τους ηγέτες τους. Η δημοκρατική ανανέωση απαιτεί βαθύτερες, ποιοτικές αλλαγές σε πολιτικές πρακτικές.
Η ισπανική εμπειρία υποδεικνύει ότι οι διαμαρτυρίες και πολιτικές κινητοποιήσεις είναι απίθανο να έχουν μεγάλη επίδραση εάν αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μέρος του πολιτικού φάσματος. Η γραμμή αντι-λιτότητας των Αγανακτισμένων ήταν μια εντελώς πρόσφορη και αναγκαία ανταπόκριση στις ιδιαίτερα δυσχερείς συνθήκες της Ισπανίας. Αλλά το κίνημα δεν ήταν σε θέση να οικοδομήσει ένα ευρύτερο πολιτικό σχέδιο, διότι οι απόψεις του δεν περιλάμβαναν μια ευρεία εκλογική αποδοχή. Δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι οι Podemos, το παρακλάδι τους, έχει ακόμη εκπληρώσει την υπόσχεσή του να υπερβεί την παραδοσιακή Αριστερά / Δεξιά πολιτική.
Τα πολιτικά κόμματα της Ισπανίας έχουν προδώσει μια εκλεπτυσμένη και πολιτικοποιημένη ομάδα στρατευμένων πολιτών. Οι ισπανοί πολίτες αντιμετώπισαν μια σκληρή κρίση της ΕΕ-διατεταγμένη λιτότητα μέσω εντυπωσιακών δικτύων αλληλεγγύης, αλληλοβοήθειας και συμμετοχικών διαδικασιών διακυβέρνησης σε επίπεδο πόλης. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, ένα παρόμοιο επίπεδο οικονομικής κρίσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε συστηματική κοινωνική αποσύνθεση.
Η ισπανική κοινωνία ανταποκρίθηκε με θαυμαστό τρόπο. Και έτσι τώρα η πρόκληση πρέπει να είναι η ενδυνάμωση της ισχυρής αστικής σφαίρας της χώρας ενάντια στο ανίσχυρο κομματικό της σύστημα.
Καθώς οι Ισπανοί δυσπιστούν, ενώ οι πολιτικές ελίτ έχουν μπλοκάρει όλες τις πιθανές παραλλαγές της κυβερνητικής συμμαχίας από τον πρώτο γύρο των εκλογών πάνω από οκτώ μήνες πριν, είναι σαφές ότι η περίπτωση για νέα είδη δημοκρατικής εκπροσώπησης δεν υπήρξε ποτέ ισχυρότερη.
Η Ισπανία πρέπει να ξαναβρεί την ικανότητά της στο δημοκρατικό πειραματισμό και είναι δυνατόν να γίνει ο καταλύτης για το είδος της πολιτικής μεταρρύθμισης που απαιτείται όχι μόνο στην Ιβηρική χερσόνησο, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Η Ισπανία έχει την αξιοπιστία να συμβάλει σε αυτή τη διαδικασία ανανέωσης. Αλλά πρέπει επίσης να λάβει υπόψη τους λόγους για τους οποίους η μετά-2011 εξέγερση των Αγανακτισμένων απέτυχε να τηρήσει την υπόσχεση της ποιοτικής πολιτικής αναγέννησης.
Το αδιέξοδο της Ισπανίας χρησιμεύει ως υπενθύμιση ότι η πολιτική της Ευρώπης είναι πιο περίπλοκη από ό, τι μια απλή διαίρεση μεταξύ της υψηλής τάξης και των λαϊκιστών. Οι πολλαπλές κρίσεις της ΕΕ έχουν αποκαλύψει δημοκρατικές παθογένειες που απαιτούν νέα πολιτική σκέψη τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Σίγουρα, όταν οι πολιτικές ελίτ είναι τόσο απόλυτα “φυλετικές” που αποτυγχάνουν να σχηματίσουν μια κυβέρνηση, τόσο της Αριστεράς όσο και της Δεξιάς, έχει έρθει η ώρα να αποδεσμεύσουμε αυτούς τους νέους τύπους των δημοκρατικών διαδικασιών για πρακτική χρήση.
Πολλές χώρες έχουν πειραματιστεί επιτυχώς με συνελεύσεις πολιτών που συμβάλλουν στη δημιουργία νέων συνταγμάτων ή νομοθετικών προγραμμάτων. Φανταστείτε να υπήρχε μια τέτοια επιλογή σήμερα στην Ισπανία: ένα φόρουμ πολιτών, επιλεγμένων με κλήρωση – την αναβίωση της αρχαίας ελληνικής παράδοσης της λοταρίας – θα μπορούσε να διαδραματίσει εποικοδομητικό ρόλο στο ξεμπλοκάρισμα σημαντικών πολιτικών αποφάσεων.
Ας ελπίσουμε ότι οι σημερινές δυσκολίες της Ισπανίας είναι αρκετές για να προκαλέσουν μια νέα ώθηση για τη δημοκρατική ανανέωση στο εσωτερικό της χώρας και όχι μόνο. Όποιος και αν είναι ο συνασπισμός διακυβέρνησης που τελικά θα καταφέρουν να δημιουργήσουν στη Μαδρίτη, αυτή θα είναι μια πραγματική δοκιμασία για το κατά πόσο τα σωστά διδάγματα αντλούνται από το αποκαρδιωτικό θέαμα του πολιτικού αδιεξόδου της Ισπανίας.
Πηγή: Carnegie Europe
Loading ...