Search
Thursday 2 February 2017
  • :
  • :
Επικαιρότητα

Η Φινλανδία πειραματίζεται στη διάθεση δωρεάν χρήματος

Print Friendly

ΦΙΛΑΝΔΙΑ, ΣΗΜΑΙΑ
Τι θα λέγατε αν λαμβάνατε 560€ το μήνα – χωρίς καμία δέσμευση από κανένα;

Δεν είναι μια απάτη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, αλλά μάλλον ένα πείραμα της φινλανδικής κυβέρνησης, η οποία έχει επιλέξει τυχαία μια ομάδα ανέργων πολιτών σε όλη τη χώρα να συμμετάσχουν σε μια πρωτοποριακή μελέτη δύο ετών.

Η αμφιλεγόμενη ιδέα, εκδόσεις της οποίας έχουν προταθεί στην Ελβετία και τη Γαλλία, είναι ότι με την παροχή ενός λεγόμενου βασικού εισοδήματος για τους πολίτες, είτε αυτοί είναι εντός είτε εκτός εργασίας, η κυβέρνηση μπορεί να απλοποιήσει το σύστημα παροχών και να αποδεσμεύσει τα άτομα να αναλάβουν ένα βραχυπρόθεσμο έργο που διαφορετικά δεν θα τα συνέφερε οικονομικά.

Τέτοια συστήματα έχουν μελετηθεί στο παρελθόν, αλλά ποτέ σε εθνικό επίπεδο και πάνω σε μια τόσο εκτεταμένη χρονική περίοδο. Παραδόξως, η δοκιμή υλοποιείται από το κυβερνητικό Κεντρώο Κόμμα – ένα κόμμα με αγροτικές ρίζες που δεν έχει ακριβώς τη φήμη για μεταρρυθμίσεις αιχμής – έχει πολιτική στήριξη από δεξιά και αριστερά, σε μια, μετά την Nokia, οικονομία η οποία επαναφέρει την τεράστια στρατιά των εργαζομένων στο χώρο του IT, που η εταιρεία δημιούργησε, πίσω στη μόνιμη και πλήρη απασχόληση.

«Το πλαίσιο κοινωνικής ασφάλισης της Φινλανδίας δεν ανταποκρίνεται πάντα στις απαιτήσεις των σύγχρονων πρακτικών εργασίας», δήλωσε ο Pirkko Mattila, υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας, σχετικά με την ανακήρυξη της πρωτοβουλίας. «Το βασικό εισόδημα είναι μια λύση στην πρόκληση του πώς οι άνεργοι θα μπορούσαν να δεχτούν εργασία με ένα πιο ευέλικτο τρόπο».

Ένας από τους πολίτες που επιλέχθηκαν για να λάβουν μέρος στο πείραμα είναι ο 37χρονος  Juha Järvinen. Παρά το γεγονός ότι έχει επιλεγεί τυχαία, φαίνεται ένα παιδί καρμπόν για αυτή την μελέτη. Ο πρώην επιχειρηματίας, Järvinen ήταν άνεργος για πέντε χρόνια από τότε που κήρυξε πτώχευσης.

«Είμαι ένα πολύ δραστήριο άτομο και θέλω να εργαστώ, αλλά δεν ήμουν σε θέση να αποδεχθώ ακόμη και τη χαμηλότερη προσφορά εργασίας καθώς αυτό θα σήμαινε απώλεια παροχών του επιδόματος ανεργίας μου», είπε.

Ο Järvinen πιστεύει ότι το σημερινό σύστημα παροχών είναι μια παρωδία. Η άνεργοι αναγκάζονται να συμμετάσχουν σε άχρηστα μαθήματα ενίσχυσης της απασχολησιμότητας, όπως υποστηρίζει, και να αποδεικνύουν συνεχώς στις αρχές ότι κάνουν ό, τι μπορούν για να βρουν δουλειά – όλα αυτά έχουν να κάνουν με μεγάλα κόστη γραφειοκρατίας.

«Η άνευ όρων λήψη ενός βασικού εισοδήματος σημαίνει ότι είμαι επιτέλους ελεύθερος να κάνω ό, τι θέλω. Έχω ήδη κάνει σχέδια για να ξεκινήσω μια νέα εταιρεία και θα γίνω τελικά ένας φυσιολογικός ενεργός πολίτης», είπε.

Κίνητρο Παγίδα

Κατά τα τελευταία 20 χρόνια, διάφορες φινλανδικές κυβερνήσεις έχουν παίξει με την ιδέα της δοκιμής κάποια μορφής καθολικού βασικού εισοδήματος, αλλά η σημερινή κεντροδεξιά κυβέρνηση του πρωθυπουργού Juha Sipilä αποφάσισε να της δώσει μια δοκιμαστική ευκαιρία.

«Ο χρόνος ήταν κατάλληλος για διάφορους λόγους – πρώτα απ ‘όλα οφείλεται στο γεγονός ότι το ίδιο το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών βρίσκεται στην αντιπολίτευση», λέει ο Erkka Railo, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Turku.

Σύμφωνα με τον Railo, οι Σοσιαλδημοκράτες έχουν παραδοσιακά αποφύγει τις καθολικές παροχές, όπως αυτή του βασικού εισοδήματος υπέρ των πληρωμών κοινωνικής ασφάλισης που συνδέονται με τα κέρδη, ενώ το κεντρώο Κόμμα του Sipilä ανέκαθεν ευνοούσε τις καθολικές παροχές.

Η σύνθεση της σημερινής κυβέρνησης συνασπισμού έχει επίσης το κλειδί για απογειώσει τον πολιτικό πειραματισμό.

«Η σημερινή κυβέρνηση συνασπισμού, που αποτελείται από το Κεντρώο Κόμμα, το Δεξιό Εθνικό Κόμμα Συνασπισμού και τους λαϊκιστές, με το όνομα, Αληθινοί Φιλανδοί, είναι σχετικά ασυνήθιστα ανοικτή σε νέα μοντέλα υπηρεσιών και φαίνεται να θέλει πραγματικά να μειώσει τη γραφειοκρατία», είπε ο Railo.

Το Κεντρώο Κόμμα δεν ήταν προηγουμένως γνωστό ως ρεφορμιστικό, αλλά αυτό έχει αλλάξει υπό την ηγεσία του Sipilä, ενός επιχειρηματία ο οποίος εισήγαγε την πολιτική σε μια πλατφόρμα υπέρ της αλλαγής. Το Εθνικό Κόμμα Συνασπισμού, αν και συχνά χαρακτηρίζεται ως συντηρητικό, είναι οικονομικά φιλελεύθερο και ανοιχτό σε νέες πολιτικές. Και οι Αληθινοί Φιλανδοί, οι οποίοι σύμφωνα με τον Railo δεν είχαν πολλά να πουν σχετικά με την πολιτική, είναι σε γενικές γραμμές υπέρ της λήψης μιας λιγότερο περίπλοκης διακυβέρνησης.

Υπάρχουν, επίσης, οικονομικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο. Το ποσοστό ανεργίας της Φινλανδίας είναι σημαντικά υψηλότερο από εκείνο των σκανδιναβικών γειτόνων της και λίγο πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Στο απόγειό της, η τηλεφωνική εταιρεία κατασκευής κινητών τηλεφώνων, Nokia, και η συστάδα τεχνολογίας που γέννησε απασχολούσε δεκάδες χιλιάδες Φινλανδούς και ενέπνευσε πολλούς νέους ανθρώπους να αναζητήσουν μια εκπαίδευση στους τομείς που σχετίζονται με την πληροφορική. Η ταχεία πτώση της Nokia κατέστησε ένα πεδίο που προηγουμένως θεωρούνταν ένα ασφαλές στοίχημα για καριέρα, ανασφαλές όπως και κάθε άλλο, αφήνοντας μια στρατιά επαγγελματιών χωρίς δουλειά.

Σε έναν τομέα που χαρακτηρίζεται από ευέλικτες πρακτικές εργασίας και προσωρινή εργασία βάσει έργων, πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους έχουν προσκρούσει ό, τι ο Heikki Hiilamo, ένας καθηγητής της κοινωνικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, αποκαλεί σε μια παγίδα κίνητρο.

«Οι άνεργοι δεν ήταν σε θέση να δεχτούν μικρές εργασίες για το φόβο της απώλειας των παροχών τους. Για τον ίδιο λόγο, ακόμη περισσότερο, δεν έχουν κανένα κίνητρο για την έναρξη νέων επιχειρήσεων», λέει.

Αυτό έχει οδηγήσει σε κοινωνική περιθωριοποίηση και παθητικότητα στην αγορά εργασίας – ένα βασικό ζήτημα που η πολιτική βασικού εισοδήματος έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει.

Αυτό που κάνει είναι ότι παρέχει ασφάλεια εισοδήματος και ένα συνεπές οικονομικό κίνητρο για να αναζητήσουν εργασία. Κυρίως, οι 2.000 άνεργοι πολίτες που επελέγησαν τυχαία για να λάβουν το βασικό εισόδημα, δεν θα χάσουν τις πληρωμές – περίπου ισοδύναμες με το πόσο που λάμβαναν από τις παροχές – αν βρουν δουλειά.

Αυτό είναι το ζητούμενο στο επίκεντρο αυτού του φινλανδικού πειραματισμού, λέει ο Ohto Kanninen, από το Ινστιτούτο Εργασίας Οικονομικών Ερευνών στο Ελσίνκι.

«Μιλάμε για μια πρωτοποριακή κοινωνική μελέτη που εξετάζει τις επιπτώσεις του βασικού εισοδήματος στη συμπεριφορά των ανέργων που αναζητούν εργασία», λέει. Ότι δοκιμάζεται, δεν θα είναι το ολοκληρωμένο μοντέλο ενός βασικού εισοδήματος, όμως. Το επίπεδο του εισοδήματος που χρησιμοποιείται σε αυτό το πείραμα είναι πολύ μικρό για κάτι τέτοιο, ο ίδιος πιστεύει.

Ουσιαστικά, αυτό συνοψίζεται στην οικονομία της συμπεριφοράς και την ψυχολογία.

«Όλοι συμφωνούν ότι η Φινλανδία έχει ένα πρόβλημα με την περιθωριοποίηση των ανέργων. Στη συνέχεια, όμως, υπάρχουν και εκείνοι που είναι υποστηρικτές των κυρώσεων, και άλλοι που πιστεύουν στην ικανότητα των ανθρώπων να κάνουν σοφές επιλογές όταν δεν υπάρχουν περιορισμοί », λέει ο Hiilamo.

Δικαιώματα Και Υποχρεώσεις

Υπήρξαν κάποιες ανησυχίες που προέρχονται από το εσωτερικό της κυβέρνησης, ότι αυτές οι παροχές θα μπορούσαν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από ένα κίνητρο, και αντ’ αυτού θα κάνουν τους ανθρώπους τεμπέληδες. «Ενώ το βασικό εισόδημα απλοποιεί την κοινωνική ασφάλιση, δεν παρέχει αυτομάτως κίνητρα για εργασία», δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών Paula Risikko. «Στη χειρότερη περίπτωση, το βασικό εισόδημα μπορεί να κάνει τους ανθρώπους παθητικούς. Πρέπει να προσφέρει μια εναλλακτική λύση που να ενθαρρύνει τη συμμετοχή».

Αλλά ούτε τα συνδικάτα, που διαθέτουν μεγάλη ισχύ στη Φινλανδία και είναι πολιτικά συνδεδεμένα με τους Σοσιαλδημοκράτες, ήταν θετικά προς την ιδέα αυτή. Ο επικεφαλής της Κεντρικής Οργάνωσης των Φιλανδικών Συνδικάτων, Jarkko Eloranta, δήλωσε στην εφημερίδα Kansan Uutiset ότι «το να έχουμε ένα ορισμένο βασικό εισόδημα θα μειώσει την προθυμία των ανθρώπων να εργαστούν» και ότι οι εργαζόμενοι «πρέπει να έχουν τόσο δικαιώματα όσο και υποχρεώσεις να συμμετάσχουν στην επαγγελματική ζωή».

Μετά το πείραμα των δύο ετών, οι αρχές θα εξετάσουν τα αποτελέσματα και θα αποφασίσουν αν πρέπει ή όχι να ακολουθήσουν ένα πιο ολοκληρωμένο σύστημα βασικού εισοδήματος. Η δοκιμή είναι μέρος μιας πολύ πιο ευρύτερης μεταρρύθμισης του πλαισίου κοινωνικής ασφάλισης της Φινλανδίας, καθώς αγωνίζεται να αποδεχτεί τη γήρανση του πληθυσμού.

Οι προηγούμενες κυβερνήσεις έχουν προσφέρει σημαντικές, αλλά τελικά ανεπαρκείς λύσεις, όπως η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης και ο εξορθολογισμός της δομής των δήμων της χώρας, για να μπορέσουν να κάνουν το γενναιόδωρο σκανδιναβικό μοντέλο κράτους κοινωνικής πρόνοιας βιώσιμο. Η κυβέρνηση Sipilä έχει αποδυθεί σε μια πιο φιλόδοξη μεταρρύθμιση της υγειονομικής περίθαλψης και της κοινωνικής ασφάλισης, που έχει ως στόχο να επιτύχει μείωση του κόστους μέσω της ιδιωτικοποίησης και διοικητικής μεταρρύθμισης.

Αυτό έχει ενοχλήσει κάποιους σε μια χώρα που αποφεύγει το ρίσκο και που έχει συνηθίσει στη συναίνεση. Νομικοί εμπειρογνώμονες έχουν επικρίνει την κυβέρνηση για λήψη βεβιασμένων αποφάσεων και προφανή έλλειψη σεβασμού προς το Σύνταγμα. Οι αριστεροί κατηγόρησαν τον πρωθυπουργό για τις περικοπές στην κοινωνική πρόνοια και την εκπαίδευση και επέκριναν την κεντροδεξιά κυβέρνηση για τη λειτουργία της χώρας σαν μια επιχείρηση.

“Είτε μας αρέσει είτε όχι, ο κ Sipilä έφερε μαζί του μια πιο πειραματική κουλτούρα χάραξης πολιτικής, της οποίας το πείραμα για το βασικό εισόδημα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα», δήλωσε ο Markus Kanerva, διευθυντής της δεξαμενής σκέψης, Ajatushautomo, με βάση το Ελσίνκι. «Θα ήταν μια ριζοσπαστική πρόταση στις περισσότερες χώρες, συμπεριλαμβανομένου του προοδευτικού μας γείτονα, Σουηδίας. Στη Φινλανδία, έχει γίνει βασική πολιτική».

Πηγή: Politico Europe




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *