Ambrose Evans-Pritchard
Κορυφαία στελέχη του ΔΝΤ παραπλάνησαν το διοικητικό τους συμβούλιο, έκαναν μία σειρά εσφαλμένων κρίσεων οι οποίες ήταν ολέθριες για την Ελλάδα, έγιναν θιασώτες του σχεδίου του ευρώ, αγνόησαν τα προειδοποιητικά σημάδια της επικείμενης κρίσης και συνολικά απέτυχαν να συλλάβουν μία στοιχειώδη έννοια της νομισματικής θεωρίας.
Αυτή είναι η σπαρακτική ετυμηγορία του κορυφαίου “φρουρού” του ΔΝΤ σε σχέση με τον συγκεχυμένο πολιτικό ρόλο του ταμείου στην κρίση χρέους της ευρωζώνης, το πιο καταστροφικό επεισόδιο στην ιστορία των θεσμών του Bretton Woods.
Πολλά έγγραφα προετοιμάστηκαν εκτός των καθιερωμένων καναλιών, έγγραφα που αφορούσαν ευαίσθητα θέματα δεν ήταν δυνατόν να εντοπιστούν – IEO report
Περιγράφει μια “κουλτούρα αυταρέσκειας”, επιρρεπή σε “επιφανειακή και μηχανιστική” ανάλυση, και εντοπίζει μια σοκαριστική κατάρρευση της διακυβέρνησης του ΔΝΤ, αφήνοντας ασαφές το ποιος είναι τελικά υπεύθυνος σε αυτήν την εξαιρετικά ισχυρή οργάνωση.
Η έκθεση από το Ανεξάρτητο Γραφείο Αξιολόγησης του ΔΝΤ (ΙΕΟ) ξεπερνάει την διευθύνουσα σύμβουλο, Κριστίν Λαγκάρντ. Αναφέρεται αποκλειστικά στο διοικητικό συμβούλιο των εκτελεστικών διευθυντών, και εκείνοι από την Ασία και τη Λατινική Αμερική είναι σαφώς έξω φρενών με τον τρόπο που οι της ΕΕ χρησιμοποίησαν το ταμείο για να διασώσουν τη δική τους πλούσια νομισματική ένωση και τραπεζικό σύστημα.
Οι τρεις κύριες διασώσεις για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία ήταν πρωτοφανείς σε έκταση και χαρακτήρα. Στις τρεις χώρες επετράπη να δανειστούν πάνω από 2,000% της κατανεμηθείσας ποσόστωση τους – περισσότερο από τρεις φορές το φυσιολογικό όριο – και αντιπροσώπευαν το 80% όλων των δανείων που δόθηκαν από το ταμείο μεταξύ 2011 και 2014.
Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία αντιπροσώπευαν 80% του δανεισμού του ΔΝΤ για τρία χρόνια
Σε μια εκπληκτική παραδοχή, η έκθεση αναφέρει ότι οι δικοί τους ερευνητές δεν ήταν σε θέση να αποκτήσουν βασικές καταγραφές ή να διεισδύσουν στις δραστηριότητες των μυστικοπαθών “ad-hoc ομάδων εργασίας”. Η ίδια η κα Lagarde δεν κατηγορείται για παρεμπόδιση.
“Πολλά έγγραφα προετοιμάστηκαν εκτός των καθιερωμένων καναλιών, έγγραφα που αφορούσαν ευαίσθητα θέματα δεν ήταν δυνατόν να εντοπιστούν. Το IEO σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν ήταν σε θέση να προσδιορίσει ποιος έπαιρνε συγκεκριμένες αποφάσεις ή ποιες πληροφορίες ήταν διαθέσιμες, ούτε είχε τη δυνατότητα να αξιολογήσει τους σχετικούς ρόλους των στελεχών και του προσωπικού”, ανέφερε.
Το ΔΝΤ παρέμενε αισιόδοξο για την ευρωστία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος… Αυτό το ολίσθημα οφειλόταν στην ετοιμότητα του ΔΝΤ να λάβει πολύ σοβαρά υπόψιν του ως αξιόπιστες τις διαβεβαιώσεις των αρχών τόσο των εθνικών όσο κι αυτών της ζώνης του ευρώ
Η έκθεση αναφέρει ότι η όλη προσέγγιση στην ευρωζώνη χαρακτηριζόταν από “συλλογική σκέψη” και ευφυή σύλληψη. Δεν είχαν ενναλακτικά σχέδια για το πώς να αντιμετωπίσουν μια συστημική κρίση στην ευρωζώνη – ή πώς να διαχειριστούν την πολιτική μιας πολυεθνικής νομισματικής ένωσης – επειδή είχαν αποκλείσει κάθε πιθανότητα ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί.
“Πριν από την εισαγωγή του ευρώ, οι δημόσιες δηλώσεις του ΔΝΤ έτειναν στο να υπογραμμίσουν τα πλεονεκτήματα του κοινού νομίσματος”, είπε. Ορισμένα μέλη του προσωπικού προειδοποίησαν ότι ο σχεδιασμός του ευρώ ήταν θεμελιωδώς προβληματικός, αλλά απορρίφθηκαν.
Αναφέρει μάλιστα ότι “μετά από μια έντονη εσωτερική συζήτηση, η άποψη που υποστήριζε αυτό που θεωρήθηκε ως πολιτικό σχέδιο της Ευρώπης επικράτησε τελικά”.
Αυτή η προκατάληψη υπέρ της ΟΝΕ συνέχισε να διαφθείρει τη σκέψη τους για χρόνια. “Το ΔΝΤ παρέμεινε αισιόδοξο για την ευρωστία του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος και την ποιότητα της τραπεζικής εποπτείας στις χώρες της ζώνης του ευρώ μέχρι και μετά την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στα μέσα του 2007. Αυτό το ολίσθημα οφειλόταν στην ετοιμότητα του ΔΝΤ να λάβει πολύ σοβαρά υπόψιν του ως αξιόπιστες τις διαβεβαιώσεις τόσο των εθνικών αρχών όσο κι αυτών της ζώνης του ευρώ”, ανέφερε.
Το ΔΝΤ επίμονα υποβάθμιζε τους κινδύνους από τη φούσκα των ελλειμμάτων των τρεχουσών συναλλαγών και την υπερχείλιση του κεφαλαίου που ξεχυνόταν στην περιφέρεια της ευρωζώνης παραβλέποντας τον κίνδυνο μιας “απότομης στάσης” στις ροές κεφαλαίων.
Το ΔΝΤ κοιμόταν όταν οι τεράστιες ανισορροπίες δημιουργούνταν. Δεν είδε καν τον κίνδυνο χρηματοδότησης στην Ελλάδα
“Υπήρχε η πεποίθηση ότι η πιθανότητα μιας κρίσης του ισοζυγίου πληρωμών σε μια νομισματική ένωση ήταν απολύτως ανύπαρκτη”, ανέφερε. Στα μέσα του 2007, το ΔΝΤ εξακολουθούσε να πιστεύει ότι “εν όψει της ένταξης της Ελλάδας στην ΟΝΕ, η διαθεσιμότητα εξωτερικής χρηματοδότησης δεν προκαλεί ανησυχία”.
Βασικά απέτυχε να γίνει αντιληπτό το θεμελιώδες σημείο ότι οι νομισματικές ενώσεις χωρίς αποθέματα ή πολιτική ένωση, να τα παρακολουθεί, είναι εγγενώς ευάλωτες σε κρίσεις χρέους. Τα κράτη που αντιμετωπίζουν ένα σοκ δεν έχουν πλέον κυρίαρχα εργαλεία για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Ο κίνδυνος υποτίμησης μεταβάλλεται σε κίνδυνο χρεοκοπίας.
“Σε μια νομισματική ένωση, τα βασικά στοιχεία της δυναμικής του χρέους αλλάζουν καθώς οι χώρες αποποιούνται της νομισματικής τους πολιτικής και εργαλεία προσαρμογής της συναλλαγματικής τους ισοτιμίας”, ανέφερε η έκθεση. Αυτό θα πρέπει να ενισχύεται από μια «φαύλα ανατροφοδότηση μεταξύ τραπεζών και αρχών», ελκύοντας προς τα κάτω ο ένας το άλλο. Ότι το ΔΝΤ δεν κατάφερε να προβλέψει τίποτα από αυτά ήταν μια σοβαρή επιστημονική και επαγγελματική αποτυχία.
Στην Ελλάδα, το ΔΝΤ παραβίασε το δικό του βασικό κανόνα με την υπογραφή ενός σχεδίου διάσωσης το 2010, παρόλο που δεν μπορούσε να προσφέρει καμία διαβεβαίωση ότι το πακέτο θα φέρει τα χρέη της χώρας υπό έλεγχο ή θα ανοίξει το δρόμο για την ανάκαμψη, και πολλοί υποπτευόντουσαν από την αρχή ότι ήταν καταδικασμένο.
Ο οργανισμός το παράκαμψε αυτό μέσω μια ριζικής αλλαγής στην πολιτική διάσωσης του ΔΝΤ, επιτρέποντας μια εξαίρεση (αφού καταργήθηκε), αν υπήρχε κίνδυνος συστημικής μετάδοσης. “Το διοικητικό συμβούλιο δεν κλήθηκε να γνωμοδοτήσει ή να ενημερωθεί”, ανέφερε. Τα μέλη του ΔΣ ανακάλυψαν τη βόμβα “εντός του κειμένου” του ελληνικού πακέτου, αλλά ως τότε ήταν ένα τετελεσμένο γεγονός.
Το ΔΝΤ βρέθηκε σε δυσάρεστη θέση όταν για πρώτη φορά σύρθηκε στην ελληνική κρίση. Η κρίση της Lehman ήταν ακόμα νωπή. “Υπήρχαν ανησυχίες ότι ένα τέτοιο πιστωτικό γεγονός θα μπορούσε να εξαπλωθεί και σε άλλα μέλη της ζώνης του ευρώ, και ευρύτερα σε μια εύθραυστη παγκόσμια οικονομία”, ανέφερε η έκθεση.
Η ευρωζώνη δεν είχε προστατευτικό τοίχος κατά της μετάδοσης, και οι τράπεζες της ήταν ετοιμόρροπες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν είχε αρμοδιότητες δανειστή έσχατης ανάγκης. Κρίθηκε πάρα πολύ επικίνδυνο να πιέσει για την αναδιάρθρωση του χρέους στην Ελλάδα.
Οι προβλέψεις για την ελληνική ανάπτυξη σε σύγκριση με ό, τι συνέβη στην πραγματικότητα (λεπτή μαύρη γραμμή)
Ενώ οι δράσεις του ταμείου ήταν κατανοητές στην ένταση της κρίσης, η σκληρή αλήθεια είναι ότι η διάσωση θυσίασε την Ελλάδα σε “καθυστερημένη δράση” για να σώσει το ευρώ και τις βόρειες ευρωπαϊκές τράπεζες. Η Ελλάδα άντεξε το παραδοσιακό σοκ του ΔΝΤ -τη λιτότητα-, χωρίς την αντισταθμιστική συνταγή αντιμετώπισης του ΔΝΤ, την ελάφρυνση του χρέους και την υποτίμηση για την αποκατάσταση της βιωσιμότητας.
Μια υπο-έκθεση για την Ελληνική κρίση ανέφερε ότι η χώρα αναγκάστηκε να περάσει μέσα από μία συγκλονιστική στενότητα, ίση με το 11% του ΑΕΠ της τα τρία πρώτα χρόνια. Αυτό ξεκίνησε έναν καθοδικό φαύλο κύκλο. Όσο χειρότερο γινόταν τόσο η Ελλάδα αναγκαζόταν να κόψει –αυτό που ο πρώην υπουργός οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης ονομάζει “εικονικό δημοσιονομικό πνιγμό”.
“Οι αυτόματοι σταθεροποιητές δεν επετράπη να λειτουργούν, επιδεινώνοντας έτσι την προκυκλικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία επιδείνωσε την συρρίκνωση”, ανέφερε η έκθεση.
Time to demand the immediate firing of Poul Thomsen. No ifs. No buts. Exit stage left. https://t.co/SftT4j2oWm
— Yanis Varoufakis (@yanisvaroufakis) July 28, 2016
Η προσπάθεια να εξαναγκάσει μια “εσωτερική υποτίμηση” της τάξης του 20% έως 30% μέσω της αποπληθωριστικής περικοπής μισθών ήταν αυτοκαταστροφική, δεδομένου ότι κατ’ ανάγκην συρρικνώθηκε η οικονομική βάση και έκανε την τροχιά του χρέους να κινείται σπειροειδώς ανοδικά. “Ένα θεμελιώδες πρόβλημα ήταν η ασυνέπεια μεταξύ της προσπάθειας να ανακτηθεί η ανταγωνιστικότητα των τιμών και ταυτόχρονα να μειωθεί το χρέος ονομαστικά ως ποσοστό του ΑΕΠ”, ανέφερε.
Το ΔΝΤ πίστευε ότι ο δημοσιονομικός πολλαπλασιαστής ήταν 0,5 όταν μπορεί στην πραγματικότητα να ήταν πέντε φορές υψηλότερος, δεδομένης της αστάθειας του ελληνικού συστήματος. Το αποτέλεσμα είναι ότι το ονομαστικό ΑΕΠ έκλεισε 25% χαμηλότερα από τις προβλέψεις του ΔΝΤ, και η ανεργία εκτινάχθηκε στο 25% αντί 15% όπως αναμενόταν. “Το μέγεθος των σφαλμάτων στην πρόβλεψη ανάπτυξης της Ελλάδας φαίνεται αξιοσημείωτο”, ανέφερε.
Η στρατηγική βασίστηκε στην ελπίδα ότι η «νεράιδα της εμπιστοσύνης» θα βγάλει την Ελλάδα εκτός της πολιτικής του εικονικού πνιγμού. Τα “πολύ αισιόδοξα” σχέδια για άντληση $50 δισ από τις ιδιωτικοποιήσεις φάνηκαν ανεπαρκή. Μερικά περιουσιακά στοιχεία δεν έχουν ούτε σαφή νομική ιδιοκτησία. Η χρόνια «έλλειψη ρεαλισμού» κράτησε μέχρι τα τέλη του 2011. Μέχρι τότε η ζημιά είχε γίνει.
Η αδικία είναι ότι το κόστος των διασώσεων μεταφέρθηκε στους απλούς Έλληνες πολίτες -τους λιγότερο δυνατούς να υποστηρίξουν το βάρος- και ποτέ δεν αναγνωρίστηκε ότι το πραγματικό κίνητρο της πολιτικής των ΕΕ ΔΝΤ-Τρόικα ήταν να προστατεύσει τη νομισματική ένωση. Πράγματι, οι Έλληνες επανειλημμένα κατηγορήθηκαν για τις αποτυχίες που προέκυψαν από την ίδια την πολιτική. Αυτή η αδικία -η αιτία τόσο μεγάλης πικρίας στην Ελλάδα- τελικά αναγνωρίζεται στην έκθεση.
“Αν η πρόληψη της μετάδοσης διεθνώς ήταν ένα βασικό μέλημα, το κόστος της πρόληψης της θα πρέπει να καταβληθεί -τουλάχιστον εν μέρει- από τη διεθνή κοινότητα ως ο κύριος ωφελημένος”, ανέφερε.
Κάλλιο αργά παρά ποτέ.
Πηγή: The Telegraph, Φωτογραφία: ibtimes.co.uk
Loading ...