Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη σήμερα και στην Ελλάδα ελάχιστοι το γνωρίζουν. Επειδή απειροελάχιστοι είναι Εθελοντές Αιμοδότες. Όσοι δίνουν αίμα είναι ή φαντάροι που θέλουν την άδεια,η οποία συνοδεύει την αιμοδοσία, ή συγγενείς και φίλοι ασθενών, οι οποίοι δραστηριοποιούνται μονάχα όταν “η κακιά η ώρα” χτυπάει την πόρτα των δικών τους ανθρώπων.
Δίνω συστηματικά αίμα εδώ και αρκετά χρόνια και κάθε φορά που συζητάω με τους γιατρούς στο νοσοκομείο, μου περιγράφουν μια ολοένα και πιο δραματική κατάσταση.
Κατά την τελευταία μου επίσκεψη στον Ευαγγελισμό ξαναρώτησα μιας και την ώρα που έδινα εγώ είδα μια κινητικότητα. Μπήκαν 6-7 άτομα και αναθάρεψα. Ρώτησα την υπεύθυνη νοσοκόμα και εκείνη κάγχασε. “Χρειαζόμαστε 300 φιάλες αίμα την ημέρα” μου είπε και συμπλήρωσε “όσο μαζεύουμε σε μια μέρα από τους αιμοδότες δεν φτάνει ούτε για μια εγχείρηση”.
Και όταν την ρώτησα για τις εισαγωγές αίματος από το εξωτερικό, μηδιάζοντας μου διευκρίνισε πως οι εισαγωγές αίματος έχουν σταματήσει εδώ και δύο χρόνια γιατί δεν υπάρχουν λεφτά εξαιτίας της κρίσης.
Χρειάζεται τίποτα παραπάνω για να ευαισθητοποιηθούμε; Χρειάζεται να γράφουμε δακρύβρεχτα κείμενα ή να κάνουμε απεγνωσμένες εκκλήσεις για αίμα στο ίντερνετ και στα κοινωνικά δίκτυα κάθε φορά που κάποιος δικός μας κινδυνεύει, ενώ εμείς δεν ε΄χουμε πατήσει ποτέ σε ένα νοσοκομείο προκειμένου να δώσουμε αίμα, έτσι χωρίς λόγο, απλώς για το συνάνθρωπο που το χρειάζεται….
Η αιμοδοσία είναι πράξη αλληλεγγύης. Η αιμοδοσία είναι πράξη ευθύνης. Είναι γελοίες οι δικαιολογίες του τύπου “δεν προλαβαίνω”. Δεν είναι δυνατόν να κλεινόμαστε στο καβούκι μας, να γνωρίζουμε τις ανάγκες που έχουν τα νοσοκομεία σε αίμα και εμείς να σφυρίζουμε αδιάφορα λες και δεν μας αφορά άμεσα.
Αν και δεν χρειάζεται διαβάστε πάλι και τις συχνές ερωτήσεις όσων αναζητούν προφάσεις για να αναβάλλουν την αιμοδοσία για να καταλάβετε πόσοι ανόητοι γινόμαστε όλοι σε τόσο σοβαρά ζητήματα:
Συχνές ερωτήσεις
-Γιατί πρέπει να συμπληρώνω το ερωτηματολόγιο κάθε φορά που δίνω αίμα;
Μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε εάν πληροίς τις βασικές προϋποθέσεις προκειμένου να είσαι εσύ ασφαλής τη δεδομένη στιγμή, αλλά και προκειμένου το αίμα που προσφέρεις να είναι όσο το δυνατόν πιο ασφαλές για αυτόν που θα το πάρει.
-Επιτρέπεται να έχω φάει πριν την αιμοδοσία;
Βεβαίως. Στην ουσία επιβάλεται, αφού δεν θα μπρέσεις να αιμοδοτήσεις εάν δεν έχεις φάει κάτι ελαφρύ τις προηγούμενες τρείς με τέσσερεις ώρες. Επίσης θα ήταν καλό να αυξήσεις την κατανάλωση υγρών (όχι αλοολούχων) τόσο πρίν όσο και μετά την αιμοδοσία.
-Πόσο συχνά μπορώ να δίνω αίμα;
Το μεσοδιάστημα μεταξύ δύο αιμοδοσίων πρέπει να είναι τρείς μήνες, το οποίο σημαίνει ότι μπορείς να δίνεις αίμα τέσσερεις φορές τον χρόνο. Οι γυναίκες μπορούν να δίνουν αίμα τρείς φορές τον χρόνο. Οι δότες αιμοπεταλίων μπορούν να δίνουν αιμοπετάλια συχνότερα
-Μπορώ να κολλήσω AIDS κατά την αιμοδοσία ;
Με κανέναν τρόπο. Όλα τα σετ που χρησιμοποιούνται είναι μίας χρήσης, αποστειρωμένα και αχρηστεύονται μετά από κάθε χρήση.
-Τι είναι η περίοδος του παραθύρου;
Είναι ο χρόνος που μεσολαβεί από τη στιγμή που κάποιος μολυνθεί από έναν ιό (π.χ AIDS ή και άλλοι ιοί) μέχρι την στιγμή που αυτός ο ιός μπορεί να ανιχνευθεί. Ο κίνδυνος για την αιμοδοσία βρίσκεται στο γεγονός ότι ενώ ο αιμοδότης σε αυτή την περίοδο είναι “αρνητικός” ο ιός βρίσκεται το αίμα του και θεωρητικά μπορεί να μεταδοθεί μέσω της μετάγγισης στον ασθενή που θα πάρει το αίμα του. Με τις σύγχρονες τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο του αίματος, αυτή η περίοδος έχει κατά πολύ μειωθεί φτάνοντας τις 5 – 11 ημέρες.
-Μπορώ να δίνω αίμα κατά την διάρκεια της εμμήνου ρύσεως;
Ναι, εάν αισθάνεσαι καλά και η αιμοσφαιρίνη σου είναι στα επιτρεπτά όρια
-Μπορώ να δώσω αίμα εάν είμαι έγκυος ;
Όχι. Οι έγκυες καθώς και οι μητέρες που θηλάζουν, δεν πρέπει να δίνουν αίμα(ισχύει για όλη της περίοδο του θηλασμού). Μπορούν να αιμοδοτήσουν 6 μήνες μετά τον τοκετό.
-Πόση ώρα διαρκεί η αιμοδοσία;
Η όλη διαδικασία διαρκεί περίπου 20-30 λεπτά, εάν υπολογίσει κανείς και το χρόνο συμπλήρωσης του ερωτηματολόγιου και του ιατρικού ελέγχου. Η πράξη της αιμοδοσίας από μόνη της διαρκεί μόνο δέκα λεπτά.
-Τι γίνεται εάν έχω χαμηλό σίδηρο ;
Εάν έχεις σιδηροπενία, θα πρέπει να απευθυνθείς στον γιατρό σου για να διερευνηθεί η αιτία. Μπορεί να διορθωθεί με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή. Εάν παράλληλα έχεις και αναιμία τότε δεν μπορείς να δώσεις αίμα. Συχνές αιμοδοσίες μπορεί να επιδεινώσουν προϋπάρχουσα σιδηροπενία.
-Πονάει εάν κανείς δίνει αίμα;
Όχι. Το απλό τρύπημα του δακτύλου για τον έλεγχο της αιμοσφαιρίνης και η είσοδος της βελόνης κατά την αιμοδοσία μπορεί να προκαλέσουν τη συγκεκριμένη στιγμή μια ελαφρά ενόχληση, η οποία δεν παραμένει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
-Πόσο αίμα θα μου πάρετε;
Θα δώσεις περίπου 450 ml αίματος.
-Σε πόσο χρόνο ο οργανισμός μου θα αναπληρώσει το αίμα που έδωσα;
Ο ανθρώπινο οργανισμός αναπληρώνει τον όγκο αίματος(πλάσμα) μέσα σε 24 ώρες. Τα ερυθρά αναπληρώνονται από τον μυελό των οστών μέσα στις επόμενες τρείς με τέσσερεις ημέρες, ενώ ο σίδηρος αναπληρώνεται περίπου μετά από έξι με οκτώ εβδομάδες.
-Θα αισθάνομαι ” περίεργα” κατά τη διάρκεια της αιμοδοσίας;
Μερικοί αιμοδότες περιγράφουν μια “παράξενη” αίσθηση κατά τη διάρκεια της αιμοδοσίας. Υπάρχει περίπτωση να αισθανθείς ότι ζαλίζεσαι, και τότε θα διακόψουμε αμέσως την αιμοδοσία.
-Την ώρα που θα δίνω αίμα θα είμαι μόνος μου;
Όχι. Θα υπάρχει πάντα δίπλα σου μία νοσηλεύτρια/της που θα σε προσέχει.
-Πως θα αισθάνομαι μετά την αιμοδοσία;
Οι συστηματικοί αιμοδότες συνήθως αισθάνονται καλά. Οι περισσότεροι αιμοδότες δεν αναφέρουν καμία ενόχληση εάν τις επόμενες τέσσερεις ώρες καταναλώσου αρκετά υγρά. Λίγοι άνθρωποι αισθάνονται μία μικρή αδυναμία και λιγότεροι αναφέρουν τάση προς λιποθυμία. Αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό και δεν πρέπει να σε ανησυχεί.
-Τι θα γίνει εάν αισθανθώ ζαλάδα ή λιποθυμήσω;
Εάν αισθανθείς ελαφριά ζάλη , ξάπλωσε κάτω ή καθιστός με το κεφάλι στα γόνατα. Στην σπάνια περίπτωση που θα αισθανθείς ότι λιποθυμάς, ξάπλωσε και σήκωσε τα πόδια σου σε υψηλότερο σημείο. Μην αγχώνεσαι και παρέμεινε σε αυτή τη θέση για λίγο διάστημα. Συνήθως μετά από λίγα λεπτά τα συμπτώματα υποχωρούν.
-Τι να κάνω εάν το χέρι μου αιμορραγήσει ή μελανιάσει;
Στην περίπτωση που παρατηρήσεις ότι το σημείο από όπου σου πήραν αίμα αιμορραγεί, σήκωσε το χέρι σου ψηλά και πίεσε δυνατά το σημείο που αιμορραγεί μέχρι να σταματήσει. Εάν ανησυχείς για την εμφάνιση μελανιάς στο χέρι από το οποίο έδωσες αίμα, επικοινώνησε με τον ιατρό της αιμοδοσίας.
-Σε πόσο χρόνο μετά την αιμοδοσία μπορώ να αρχίσω τις συνήθεις δραστηριότητες μου;
Υπό φυσιολογικές συνθήκες αμέσως μετά την αιμοδοσία. Παρόλα αυτά είναι καλύτερα να δώσεις λίγο χρόνο στον εαυτό σου να φας τη φρυγανιά που σου προσφέρουμε και να πιείς την πορτοκαλάδα. Καλό είναι επίσης τις επόμενες τέσσερεις ώρες να καταναλώσεις άφθονα υγρά όπως επίσης και να αποφύγεις βαριές χειρωνακτικές εργασίες.
-Για πόσο χρόνο μπορεί να αποθηκευτεί το αίμα;
Τα συμπυκνωμένα ερυθρά μπορούν να αποθηκευτούν για χρονικό διάστημα μέχρι 35 ή 42 ημέρες. Άλλα προϊόντα έχουν μικρότερο χρόνο αποθήκευσης
-Τι έλεγχοι γίνονται στο αίμα μου;
HIV 1, 2 , σύφιλη, ηπατίτιδα Β και C καθώς και για τον ιό HTLV. Επίσης προσδιορίζεται η ομάδα αίματος σου, ενώ από το 2009 όλες οι μονάδες ελέγχονται και με μοριακές τεχνικές για την ηπατίτιδα Β,C και τον HIV.
-Θα ενημερωθώ εάν τα αποτελέσματα των ελέγχων δεν είναι καλά;
Ναι, θα προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε μαζί σου, με εμπιστευτικό τρόπο.
-Πότε μπορώ να μάθω την ομάδα αίματος μου;
Δύο με τρείς ημέρες μετά την αιμοδοσία μπορείς να απευθυνθείς στην υπηρεσία που έδωσες αίμα και να μάθεις την ομάδα σου. Εάν έχεις ζητήσει να βγει κάρτα αιμοδότη τότε θα πάρεις την κάρτα όπου θα αναγράφεται και η ομάδα αίματος σου.
-Τι σημαίνει να έχεις σπάνια ομάδα αίματος;
Σημαίνει απλά ότι το αίμα σου περιλαμβάνει έναν σπάνιο συνδυασμό αντιγόνων και για αυτό τον λόγο είναι χρήσιμο να το γνωρίζει η αιμοδοσία.
-Εάν είμαι αιμοδότης και χρειαστώ αίμα, θα βρώ αμέσως;
Τις περισσότερες φορές ναι. Υπάρχει περίπτωση όμως, εάν χρειάζονται πολλές μονάδες ή ανήκεις σε σπάνια ομάδα αίματος αυτό να είναι δύσκολο. Αυτός είναι και ένας επιπλέον λόγος που η αιμοδοσία πρέπει να στηρίζεται στους συστηματικούς εθελοντές αιμοδότες και όχι στους αιμοδότες που δίνουν μόνο όταν έχει ανάγκη κάποιος δικός τους άνθρωπος. Σε κάθε περίπτωση πάντως η αιμοδοσία θα κάνει ότι είναι δυνατόν προκειμένου να μην αντιμετωπίσεις πρόβλημα.
Μάνος Χατζηγιάννης
- mchatzigiannis@dotnews.gr
