Μεσημέρι Τρίτης και έχω ραντεβού, στα αγαπημένα μου Εξάρχεια, με τον Όμηρο Πουλάκη για ένα καφέ στο κενό μεταξύ των δύο πολύωρων προβών που έχει αυτή την περίοδο. Κατά τη διάρκεια αυτού του καφέ πέραν των πολλών που είπαμε, μου δόθηκε η ευκαιρία να ξεκινήσω μία συζήτηση μαζί του… με τη μορφή συνέντευξης ίσως… Ρωτούσα και μου απαντούσε… και κάπως έτσι ξεκινήσαμε έναν απολαυστικό διάλογο! Πιστεύω πως όσοι έχουν γνωρίσει τον Όμηρο, βρίσκουν πολύ ενδιαφέρον, απολαυστικό θα μπορούσα να πω να συζητούν μαζί του!
Κάπως έτσι λοιπόν ξεκίνησε η κουβέντα μας…
Που θα σε δούμε φέτος;
Φέτος με χρονολογική σειρά παρουσίασης παραστάσεων θα είμαι στον «Κυκλισμό του τετραγώνου» που θα παιχτεί για δύο παραστάσεις στην Πορτογαλία (Λισαβόνα). Μετά θα είμαι στο «Γλυκό πουλί της νιότης» του Τ. Ουίλιαμς στο θέατρο Άλμα, σε σκηνοθεσία Α. Ρεβή. Στη συνέχεια θα βρίσκομαι σε γυρίσματα για μία ταινία που θα σκηνοθετεί ο Γ. Γεωργόπουλος που είχαμε κάνει το Tungsten – θα είναι η δεύτερή του ταινία. Λογικά θα βγούνε και δύο ταινίες που είχαμε κάνει παλαιότερα και από Γενάρη Δευτερότριτα στο Faust θα κάνουμε το Δον Ζουάν του Μολιέρου σε σκηνοθεσία Χ. Σουγαρή.
Πολύ ωραία. Θα ήθελα να μείνω στον Τ. Ουίλιαμς (μιας και είναι από τους αγαπημένους μου θεατρικούς συγγραφείς) και να μου πεις για την υπόθεση του έργου και πόσο επίκαιρο και ανθρώπινο (χρησιμοποιεί έντονα στοιχεία ψυχισμού στους χαρακτήρες του) τον βρίσκεις;
Η αλήθεια είναι, ή πιο σωστά η άποψή μου για τον Τ. Ουίλιαμς, είναι ότι όσα έργα του έχω διαβάσει είναι θεατρικά έργα με πολύ σημαντική δομή, γνώση της θεατρικής τεχνικής, πολύ λεπτεπίλεπτης και ταυτόχρονα σαρκαστικής δραματουργίας και αυτά τα στοιχεία από μόνα τους (που δεν είναι μόνο αυτά αλλά πόσο μάλλον αυτά) τον καθιστούν πάντα έναν ελκυστικό συγγραφέα και για να τον μελετήσεις ως ηθοποιός αλλά και για να τον απολαύσεις ως θεατής.
Όσο αφορά στο «Γλυκό πουλί της νιότης», είναι ένα από τα πολύ ξεχωριστά έργα του και ένα από τα πιο δημοφιλή μαζί με το «Λυσσασμένη γάτα» και «Το γυάλινο κόσμο». Είναι ένα έργο που ασχολείται πολύ σε επίπεδο εννοιών με το χρόνο, το τί είναι αληθινό, τί είναι ψεύτικο, πώς συσχετίζεται το όνειρο με την πραγματικότητα αλλά κυρίως με το χρόνο. Αν έπρεπε να το τοποθετήσω σε μία σχέση, ποιά είναι η πιο σημαντική απ’ όλες αυτές τις θεματικές, θα έλεγα το χρόνο.
Η υπόθεση είναι η ιστορία ενός ζευγαριού λίγο παράδοξου. Της Αλεξάνδρα Ντελ Λάγκο η οποία είναι μία μεγάλη σταρ του κινηματογράφου και ενός νεαρού του Τσανς Ουέην, ο οποίος προσπαθεί να καταρθώσει να γίνει ηθοποιός, να πετύχει στο Hollywood, χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους, ενώ παράλληλα αναζητεί να βρει και το νεανικό του έρωτα. Αυτά τα δύο πρόσωπα συσχετίζονται σε μία απίστευτη σχέση εξάρτησης, ωμοφαγίας, σύγκρουσης, ανάγκης, σκέψεων, προβολών, πιθανοτήτων, διαθέσεων…και μέσα από τη διαδρομή τους ο Τ. Ουίλιαμς προσπαθεί και καταφέρνει να αφηγηθεί πολύ σημαντικά στοιχεία όλων των εννοιών και των θεματικών που προανέφερα. Επίσης είναι μία τρομερή ζεύξη θεατρικής ποίησης και ρεαλισμού, δηλαδή ωμότητας.
Πάνω σε αυτό που είπες, πιστεύεις ότι οι σχέσεις που περιγράφει ο Τ. Ουίλιαμς στα έργα του προκύπτουν από το φόβο των ανθρώπων, φόβο να μείνουν μόνοι τους ίσως… το θεωρείς κάτι φυσιολογικό; Ποια είναι η γνώμη σου πάνω σε αυτό;
Κοίτα, υπάρχει φόβος…είναι μία από τις ανθρώπινες καταστάσεις. Απλώς, έχω την αίσθηση ότι το να τον ακολουθείς σε όσα σου υποβάλει (ο φόβος) δε μπορεί από το να είναι αν όχι καταστροφικό, σίγουρα βαθιά εγκλωβιστικό. Οι σχέσεις που περιγράφονται στα έργα του Τ. Ουίλιαμς είναι από άτομα που έχουν βαθιά τη φοβία της μοναξιάς και του θανάτου. Αυτή η φοβία φαίνεται από τη μία να τους καθορίζει πάρα πολύ τις συμπεριφορές και τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουν, είτε αυτός ο τρόπος είναι ένας “αυτοαναφλεκτικός” που οδηγεί προς την καταστροφή τους, είτε ένας βαθιά εσωστρεφής και κλειστός τρόπος ύπαρξης όπως μου έρχεται ως παράδειγμα η Λώρα από το «Γυάλινο κόσμο».
Το θέατρο είναι μία αρκετά άμεση μορφή επικοινωνίας πιστεύω. Θεωρείς ότι από ταινίες, παραστάσεις, τα ίδια τα θεατρικά κείμενα μπορούμε να διδαχτούμε πράγματα; Να παραδειγματιστούμε; Να πάρουμε απαντήσεις σε ερωτήματα που μας απασχολούν ή να καταλάβουμε τον εαυτό μας;
Έχω την εκτίμηση και τη σκέψη – εδώ και αρκετά χρόνια- ότι οι τέχνες ευρύτερα και οι παραστατικές τέχνες πιο ειδικά, δεν έχουν ως μοναδικό σκοπό το να δίνουν απαντήσεις ή παραδείγματα ή λύσεις. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να το κάνουν εν μέρει ή κατά στιγμές στους ανθρώπους αλλά δεν είναι ο μοναδικός προορισμός τους. Νομίζω ότι οι τέχνες έχουν ένα πλήθος άλλων παραμέτρων που είναι εξίσου σημαντικές όπως το να θέτουν τα ερωτήματα, να προβάλουν πιθανότητες, να δοκιμάζουν να ιχνηλατήσουν κάποιες πιθανές εκδοχές του πώς μπορούν να υπάρχουν οι άνθρωποι, να προσπαθούν να αφηγηθούν το πώς κάποτε υπήρξαν, ή πώς μπορούμε να σκεφτούμε ότι υπήρξαν. Το θέατρο δεν είναι μία εγκυκλοπαίδεια, ούτε λυσάρι για τη ζωή μας. Αλλά σίγουρα όποιος ασχολείται με τις τέχνες, ως δέκτης των τεχνών δεν μπορεί παρά να νιώθει και να ψηλαφεί μέσα στις διαδρομές των έργων, των ποιημάτων, των τραγουδιών, της μουσικής, του κάθε πίνακα ζωγραφικής… Να ψηλαφεί κομμάτια της ζωής του, κομμάτια από άλλες ζωές και μέσα από αυτές τις μικρές κουκίδες να βηματίζει. Αυτό δεν είναι όμως απάντηση…ίσα ίσα είναι γρίφος. Αν είναι κάτι, τότε είναι γρίφος…
Σωστά… γενικά στην τηλεόραση έχεις κάνει ελάχιστες δουλειές. Οπότε η ερώτηση είναι σινεμά, θέατρο ή τηλεόραση…και γιατί; Καθώς επίσης με τί γνώμονα επιλέγεις τις δουλειές που κάνεις;
Λοιπόν, είχα ανέκαθεν την εκτίμηση ότι μία ιεράρχηση σε αυτά τα ζητήματα είναι πολύ αυστηρή ούτε μου ταιριάζει, ούτε και νιώθω άνετα να την κάνω. Ούτε νιώθω ότι ευσταθεί στην πραγματικότητα. Αυτό όμως που μπορώ να πω σε σχέση με το ότι είναι τρεις διακριτές μορφές της υποκριτικής τέχνης είναι ότι το θέατρο είναι η ραχοκοκαλιά της δουλειάς μας, κατά τη γνώμη μου. Δηλαδή, η υποκριτική τέχνη στον παρόντα θεατρικό χρόνο (δηλαδή όχι στο να εγγραφείς σε μία κάμερα και μετά να μπορείς να το δεις και να ξέρεις ότι γίνεται για να το δει κάποιος μέσα από το φακό) είναι μία μορφή εκπαίδευσης, παιδείας, έκφρασης, επικοινωνίας, η οποία δεν έχει το όμοιό της σε άλλες εμπειρίες. Νομίζω ότι αυτό που λέγανε οι καθηγητές μας στο Εθνικό ότι “καλά όλα, αλλά στο θέατρο μαθαίνεις τη δουλειά, μαθαίνεις την τέχνη αυτή”, νομίζω ότι είναι μία πολύ μεγάλη αλήθεια και όσο περνάει ο καιρός το καταλαβαίνω όλο και περισσότερο.
Το σινεμά είναι μία υπέροχη τέχνη και η υποκριτική στο σινεμά είναι μία εκπληκτική διαδικασία η οποία προηγείται και του γυρίσματος.
Η τηλεόραση έχει αρκετά κοντινές σχέσεις με την υποκριτική στο σινεμά όσο αφορά το υποκριτικό κομμάτι αλλά το μέσον, οι χρόνοι παραγωγής και οι διαδικασίες οι οποίες ακολουθούνται στο βαθμό που μπορώ να τις γνωρίζω, δεν αισθάνομαι ότι ενώνουν πάντα τη δημιουργία υποκριτικών στιγμών που να αναλογούν σε εκείνους που τις δημιουργούν. Μεγάλο κομμάτι του λόγου για τον οποίο μέχρι στιγμής στην τηλεόραση έχω κάνει μόνο αυτοτελή επεισόδια είναι και αυτός. Δεν μπορώ να βάλω σε ιεραρχία ούτε το θέατρο ούτε το σινεμά, δε θέλω να το κάνω αυτό, αλλά δε μπορώ και να μην πω ότι η ραχοκοκαλιά της δουλειάς μας είναι το θέατρο, έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ.
Έχεις ασχοληθεί και με ραδιόφωνο «Εικόνες από το μέλλον». Πες μας γι’ αυτό ….
“Images from the future” (γέλιο), η ιδέα αυτή προέκυψε μέσα από συζητήσεις που έκανα με τον Θωμά Τσαλαπάτη. Ο Θωμάς Τσαλαπάτης είναι αρθρογράφος και ποιητής και έχει εκδόσει δύο ποιητικές συλλογές οι οποίες πραγματικά είναι εξαιρετικές. Όταν γνωριστήκαμε λοιπόν, κάναμε συζήτηση για την ποίηση, για το θέατρο και μετά επεκταθήκαμε και σε διάφορες άλλες μορφές τέχνης και διάφορα ζητήματα που μας απασχολούν. Μέσα από το διάλογο με το Θωμά, συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν πάρα πολλοί καλλιτέχνες οι οποίοι ασχολούνται με το θέατρο, το σινεμά, με την ποίηση, τη ζωγραφική, είναι νέοι 30,25, 38 χρονών. Αφού κάναμε αυτές τις συζητήσεις μετά από κάποιο διάστημα παρουσιάσαμε κάποια ποιήματα του Θωμά στο «Τριανόν» και για χάρη αυτής της εκδήλωσης, δώσαμε μία συνέντευξη στο ραδιόφωνο «Στο Κόκκινο». Φεύγοντας από αυτή τη ραδιοφωνική συνέντευξη, έχοντας μία πολύ ωραία εμπειρία και με όλες αυτές τις συζητήσεις που είχαμε κάνει, μας έφερε ένα σπινθήρα μέσα στη σκέψη που είπε “δεν κάνουμε μία εκπομπή και να πούμε γι’αυτό;”. Βάλαμε κάτω την ιδέα και τη συζητήσαμε, το σκεφτήκαμε, πήγαμε και στο σταθμό που είχαμε δώσει τη συνέντευξη, είπαμε την ιδέα μας και εκεί δημιουργήσαμε αυτή την εκπομπή. Η εκπομπή είναι πάρα πολύ απλή, σα δομή. Είμαστε οι δυό μας και έχουμε κάθε φορά ένα καλεσμένο από όλο αυτό το φάσμα των τεχνών και από αυτό το ηλικιακό πλέγμα (20 μέχρι 40). Ανθρώπους που ασχολούνται π.χ. με το stand-up comedy, που παλεύουν να ζουν από αυτό, να δημιουργούν παραστάσεις stand-up comedy, το οποίο είναι μία πολύ βαθιά και δύσκολη τέχνη. Βασικός στόχος της εκπομπής ήταν να υπάρξει ένας κόμβος, όπου οι άνθρωποι που ασχολούνται με τις τέχνες είτε αυτές είναι σκηνογραφία, είτε οποιαδήποτε, να κοινωνήσουν με το κοινό την ύπαρξή τους. Να γυρίσει ο άλλος να πει “ρε παιδιά…υπάρχει!”. Αυτό θέλαμε να πετύχουμε. Όταν έκανα εγώ την κουβέντα με το Θωμά, του είπα “πάντως ποιήματα δε γράφονται όπως τότε” και μου λέει “γράφονται! Κάτσε να δεις!”, και με έφερε αντιμέτωπο με ποιητές που δε γνώριζα την ύπαρξή τους! Που είναι σημαντικοί! Σταδιακά συνειδητοποίησα ότι πέρα από το θέατρο, που το βιώνω ως καθημερινότητα – πραγματικότητα, υπάρχουν άνθρωποι και σε άλλες κοινότητες οι οποίοι είναι ενεργοί, μαχητικοί, λένε θέλω να ζήσω από αυτό, θέλω να το κάνω, θέλω να υπάρξω μέσα και με την τέχνη μου, για την τέχνη μου και για τους άλλους! Κάναμε 17 εκπομπές, στις οποίες εγώ αντιμετώπισα την άγνοιά μου γύρω από το ηχητικό παραστατικό συμβάν που λέγεται ραδιόφωνο. Ήταν απίστευτα τα πόσα πράγματα δεν ήξερα…πω πω… αλλά ήταν πολύ απολαυστικό! Και επειδή ήταν μαζί με το Θωμά το χάρηκα πάρα πολύ! Μακάρι να συνεχίσουμε και του χρόνου!
Πάμε τώρα «στο Καρπούζι» (πολιτιστική λέσχη Εξαρχείων). Αυτό ήταν δική σου πρωτοβουλία; Από πού προήλθε το όνομα;
«Το Καρπούζι» δεν είναι μία δική μου πρωτοβουλία. Υπήρχε πριν από μένα και λειτουργούσε αρκετούς μήνες πριν πάω εγώ. Σε μία από τις προβολές που έκανε πριν πάω, παρουσιάσανε την ταινία που είχα κάνει το Tungsten. Έτσι ήρθα σε επαφή με τα παιδιά. Το πώς βγήκε το όνομα δε το γνωρίζω. Πάντως συνειδητοποίησα ότι και εκεί παιδιά τα οποία είναι έξω από το καλλιτεχνικό που λέγαμε πριν, τους ενδιαφέρει να κινητοποιηθούν μέσα από προβολές, με συζητήσεις, γύρω από αυτά τα θέματα και από τις αναγωγές που κάνουν αυτά τα θέματα. Μπορούμε να μιλήσουμε για διάφορα ζητήματα μέσα από την προβολή μιας ταινίας, για πτυχές των απαντήσεων, για διαδρομές, για σκέψεις, να τα θέσουμε μέσα από μία συλλογική διαδικασία και ως προς την προβολή και ως προς τη συζήτηση. Αυτό μου φάνηκε πολύ ωραίο και μου έδωσε μάλιστα τη διάθεση πέρα από αυτά, που είναι η καθημερινότητά μου, να έχω διάθεση να βγω έξω, να πάω να μιλήσω με ανθρώπους και από άλλους ‘θεματικούς κύκλους’ και όχι μόνο να τους δω για ένα ποτό, που ωραίο και αυτό, αλλά όχι μόνο αυτό, να διαμορφώσω μία εξακολουθητική πορεία μέσα στο χρόνο σε σχέση με ένα πράγμα που λέγεται προβολές και συζητήσεις.
Οι low budget δουλειές ή μάλλον no budget δουλειές (έτσι όπως είναι τώρα τα πράγματα). Πιστεύεις ότι τα χρήματα είναι πάντα βασικός παράγοντας για μία δουλειά; Τα χρήματα κυρίως ως budget, όχι τόσο ως αμοιβή.
Όσον αφορά το χρήμα ως budget δημιουργίας, προφανώς και εκεί υπάρχει κάποια σημασία. Για παράδειγμα, αν έχουμε 100δις για να κάνουμε μία ταινία, άμα θέλω ένα ελικόπτερο, θα έχω ένα ελικόπτερο. Αν έχω 1 ευρώ, προφανώς και δεν μπορώ να έχω ένα ελικόπτερο. Αλλά δεν μπορώ να ξεκινάω να κάνω μία ταινία με 1 ευρώ και να λέω ότι σίγουρα θα έχει ένα ελικόπτερο! Σίγουρα λοιπόν, επηρεάζει και καθορίζει αρκετά πράγματα σε σχέση με αυτό. Δεν μπορώ όμως, με τίποτα να δεχτώ ότι ένα έργο τέχνης, προϋποθέτει οπωσδήποτε έναν πήχη και πάνω από budget για να πραγματοποιηθεί. Γιατί αν πρέπει οι ταινίες να έχουν ελικόπτερα και από κει και πέρα μιλάμε, τότε υπάρχει κάποιο πρόβλημα. Ταυτόχρονα, δε μπορώ να δεχτώ ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτά τα πράγματα είναι υποχρεωμένοι ή καταδικασμένοι πιο σωστά, προς χάρην μιας αφηρημένης αντίληψης του τί είναι πνευματικό ή καλλιτεχνικό, να εργάζονται, να καταθέτουν πνευματικό, σωματικό και ψυχικό μόχθο και να μην αμοίβονται από τη δουλειά τους. Αυτό το ζήτημα το οποίο θίγεις νομίζω ότι είναι από τα πιο άμεσα και ταυτόχρονα χρόνια ζητήματα που πρέπει να προσεγγίσουμε και να δούμε πώς μπορούμε να βρούμε λύσεις, ώστε να συνεχίσουμε να δημιουργούμε και να ονειρευόμαστε χωρίς να απαιτείται να έχουμε υπέρογκα ποσά από τη μία (ως δείγμα τρομερής επιτυχίας) ή να απαιτείται να μην έχουμε τίποτα από την άλλη(ως δείγμα τρομερής προσφοράς – υποτίθεται- στην τέχνη). Γιατί έτσι όπως το καταλαβαίνω εγώ, η τέχνη πέρα από τις πνευματικές και διανοητικές πτυχές, έχει και πολύ χειροπιαστές πλευρές, εργαλειακές, σωματικές, κοπιαστικές, μόχθου… επομένως σαν εργασία δε στέκεται ως αφηρημένη κατάσταση, έχει να κάνει και με πάρα πολύ απτά ζητήματα.
Πες μας για τη σχέση σου με τα social media. Πιστεύεις ότι είναι πχ. Ανάγκη, διασκέδαση, διαφήμιση, επικοινωνία, ότι είναι κάτι ‘άρρωστο’; Και πόσο εύκολο είναι να διαφυλακτείς από αυτά τη στιγμή που είσαι ένα δημόσιο πρόσωπο;
Λοιπόν, ανέκαθεν θεωρούσα το διαδίκτυο ως ένα εργαλείο πολύπτυχο, πολύπλευρο, επομένως όχι απλώς δισυπόστατο. Μπορεί να έχει πάρα πολύ αρνητικές επιπτώσεις μπορεί να έχει και πάρα πολύ θετικές. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο επέλεξα να πάω με το δικό μου τέμπο. Δε θεώρησα, και εξακολουθώ να μη θεωρώ δεδομένο το να μπαίνεις στους ρυθμούς της τεχνολογικής εξέλιξης. Παραδείγματος χάρη, επειδή βγήκε μία καινούρια φριτέζα η οποία μιλάει δε σημαίνει ότι πρέπει να πάω να την πάρω κατανάγκη. Μπορεί και να μην την πάρω, αν θέλω. Ούτε θεωρώ ότι είναι δεδομένο ότι άπαξ και την πήρα δε μπορώ να τη στείλω κάποια στιγμή στο διάολο. Επέλεξα λοιπόν να δώσω πάρα πολύ χρόνο στον εαυτό μου, να παρακολουθήσω όλο αυτό απ’ έξω. Δεν ήθελα να με βάλει στο δικό του ρυθμό και να ξεγελάσω τον εαυτό μου ότι είμαι υποτίθεται στην αιχμή του, ότι πρώτος έκανα αυτό ή το άλλο. Πριν από τρία χρόνια και αφού τους άσκησα και την κριτική μου, αποφάσισα να το κάνω έχοντας μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η αλήθεια είναι ότι παρόλο που έχουν περάσει τρία χρόνια, ακόμα νιώθω απέναντι σε αυτό νηπιακά, δηλαδή αισθάνομαι ότι το εργαλείο αυτό έχει πολλές περισσότερες δυνατότητες από αυτές που εγώ χρησιμοποιώ στην καθημερινότητά μου. Απλώς αυτά τα περισσότερα πράγματα θα σήμαιναν κατ΄ επέκτασην και έναν μεγαλύτερο εγκυβοτισμό με αυτά. Αυτό είναι μια επιλογή, έτσι αν δεχτείς ότι όλα αυτά πρέπει να τα κάνεις, θα δεχτείς ότι θα είσαι μονίμως με το χέρι σου να έχει πάρει το σχήμα του mouse, τα μάτια σου να έχουν πάρει το σχήμα της οθόνης και ούτω καθεξής. Θέλω έναν πολύ πιο εναρμονισμένο συσχετισμό. Οπότε ακόμα, αληλλεπιδρώ μαζί τους νηπιακά και προσπαθώ να καταλάβω με ποιόν τρόπο διαμοίβονται τα πράγματα ανάμεσα σε ανθρώπους με αυτά τα εργαλεία. Θέλει σύνεση και θέλει τη συνείδηση ότι η σύνεση δεν κατακτάται εύκολα. Και ψυχραιμία θέλει.
Ως φοιτητής στη σχολή, στο Εθνικό, πες μου μία ανάμνηση «καθηλωτική».. Επίσης θα ήθελα να μου πεις μία συνεργασία που ήταν πολύ σημαντική για σένα καθώς και μία συνεργασία που ακόμα δεν έχεις κάνει αλλά θα ήθελες πολύ…
Το επαναφέρω συχνά στο λόγο μου, γιατί προφανώς με απασχολεί, δεν μου αρέσει επιλέγοντας ένα λουλούδι από ένα κήπο αναμνήσεων, ή ένα λουλούδι από ένα κήπο δουλειών, ή ένα λουλούδι από ένα κήπο πιθανών επιθυμιών να του δώσω το χαρακτήρα ή του μοναδικού ή κάποιου χρυσού μεταλλίου αναμνήσεων ή κάποιου χρυσού μεταλλίου πιθανών δουλειών που θα ήθελα. Αυτό είναι κάτι που θέλω να το αποφύγω στη ζωή μου. Πάντως για να αποπειραθώ να απαντήσω λέω ότι η σχολή του Εθνικού είναι γεμάτη με τις πιο πλούσιες αναμνήσεις που θα μπορούσες να φανταστείς. Είναι τρία χρόνια συνεχούς καθημερινής εκπαίδευσης, προβών, επαφής με αρκετά διαφορετικούς ανθρώπους του θεάτρου από διάφορα πόστα (χορογράφους, σκηνογράφους, ηθοποιούς, σκηνοθέτες, θεωρητικούς), με μια ομάδα ανθρώπων που αποτελεί το έτος σου, με τους οποίους συναναστρέφεσαι επί τρία χρόνια καθημερινά και ταυτόχρονα κάνεις αυτό που αγαπάς, αυτό που έχεις ονειρευτεί να κάνεις και σε μία πολύ νεαρή ηλικία. Δε θα σου δώσω λοιπόν μόνο μία ανάμνηση, θα σου δώσω κάποια αποσπάσματα, κάποια στιγμιότυπα που μου έρχονται. Θυμάμαι τη Μαρία Χορς, η οποία μας έκανε κινησιολογία και χορό, να επαναλαμβάνει συχνά μία φράση : “τώρα γελάτε και κοροϊδεύετε και βαριέστε αυτά που κάνουμε, αλλά όταν φύγετε από τη σχολή θα καταλάβετε τί ήταν αυτό που σας έλεγα”. Λοιπόν, ισχύει! Είχε δίκιο! Δε μπορούσα να το καταλάβω τότε αλλά είχε δίκιο! Θυμάμαι τον Ιάκωβο Ψαρρά να λέει μία φράση με πολύ μεγάλη ένταση, και μου δημιουργούσε απώθηση τότε αυτή η ένταση, βαθιά ενόχληση. Έλεγε “μη χτίζετε τους ρόλους σας με μπετόν αρμέ”. Μετά από έξι χρόνια που αποφοίτησα, παραμονές μιας πρεμιέρας, όντας εγκλωβισμένος σε πράγματα που εγώ είχα φτιάξει για το συγκεκριμένο ρόλο, μου αποκαλύφθηκε τί εννοούσε! Έξι χρόνια μετά! Θυμάμαι να κάνουμε πλάκα με τους συμφοιτητές, διάφορες πλάκες… θυμάμαι να βοηθάει ο ένας τον άλλο στα κομμάτια τα υποκριτικά και ότι αυτός ο χαρακτήρας της βοήθειας είχε πολύ άδολα στοιχεία τότε. Ήταν πάρα πολύ ωραίο αυτό. Ό,τι και να σου πω είναι λίγο. Όσον αφορά τις δουλειές που έχω κάνει, η αλήθεια είναι ότι όλες οι δουλειές μου έχουν αφήσει σημάδια. Σημάδια. Και η λέξη έχει πολλά συμφραζόμενα…σημάδια. Δε μπορώ όμως να μη βάλω στην πρώτη μου δουλειά (την Ορέστεια) εκείνο που μου συνέβαινε. Το ότι ήμουνα 21 χρονών και είχα τη διαύγεια μιας μέθης, έτσι το έχω περιγράψει. Τη διαύγεια μιας σκηνικής μέθης. Τα πάντα μου φαινόντουσαν μαγικά. Συνειδητοποιούσα ότι κάνω πρόβα για μία ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ, και ποιός ξέρει τί ξεκινάει… Έπιανα τον εαυτό μου να είμαι 21 χρονών, να βλέπω να κάνουν τα παιδιά πρόβα και ήξερα ότι θα ανέβω και εγώ μετά και θα ανέβει κ ο άλλος και βίωνα μια απρόσμενη, απίστευτη ευτυχία. Όσον αφορά κάποια συνεργασία που θα ήθελα για το μέλλον… επειδή αυτή την απάντηση αν στη δώσω θα ακουστεί ότι βγάζω τις επιθυμίες μου στη γύρα, δε θέλω να το κάνω αυτό το πράγμα…
Και τελευταία ερώτηση… μία συμβουλή που θα έδινες σε κάποιο νεότερο που πάει να ξεκινήσει, να ανοίξει τα φτερά του. Και μία φράση, ένα μότο που λέμε, που σου αρέσει να χρησιμοποιείς στη ζωή σου, σου δίνει “θετική ενέργεια”.
Και παλαιότερα με είχαν ξαναρωτήσει τι θα συμβούλευα κάποιον…και εγώ ξέρω για το θέατρο τα εξής, νομίζω ότι αν θες αυτή τη δουλειά να την κάνεις, θα ματώσεις, θα πορωθείς, θα τρελαθείς, θα την κάνεις πάντως. Είναι δύσκολο, δε λέω ότι δεν είναι δύσκολο, ούτε ότι όλοι αν έχουν αυτή τη βούληση κατανάγκη θα το κατορθώσουν αλλά είναι μία καθημερινή μάχη, είναι ένας καθημερινός αγώνας που δε σταματάει ποτέ! Οπότε με φέρνεις σε τρομακτική αμηχανία να δώσω σύμβουλή… γιατί δεν αισθάνομαι ότι μου αναλογεί να το κάνω. Δε λέω ότι δεν πρέπει να συμβουλεύουμε ο ένας τον άλλο, λέω ότι δε μπορώ να δώσω μία συμβουλή μέσω μιας συνέντευξης με την ασφάλεια ότι δίνω κάτι το οποίο όντως υφίσταται ως πιθανή συμβουλή. Δεν είναι άρνηση απάντησης… είναι και αυτό κομμάτι της απάντησης. Νομίζω ότι το θέατρο έχει στοιχεία καθημερινού αγώνα, έχει στοιχεία πολύ βασικά, πάρα πολύ δομικά, έχει πάρα πολλές δυσκολίες και πραγματικά υπέροχες στιγμές, και έιναι μία αδιανόητα επώδυνη και ηδονική διαδικασία η καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή έκθεση τόσο απέναντι στον εαυτό σου, τόσο απέναντι στον άλλο, τόσο απέναντι στο κοινό, στα λόγια ενός έργου, στο ίδιο το έργο. Είναι μια διαδικασία η οποία σε φέρνει αντιμέτωπο συνέχεια με πράγματα που δεν ήξερες καν ότι υπήρχαν, με πράγματα που νόμιζες ότι τα είχες ξεπεράσει, που νόμιζες ότι δε θα τα ξεπεράσεις ποτέ, που συνειδητοποιείς ότι δε θα ήθελες ποτέ να τα ξεπεράσεις και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Αν έπρεπε να δώσω μια συμβουλή… τη δίνω και στον εαυτό μου… είναι να μαθαίνεις από τους άλλους… να μοιράζεσαι τη γνώση και να τη λαμβάνεις. Ακόμα και αν δε το κάνει κανένας γιατί φοβούνται να μη χάσουν τα “πλεονεκτήματα”, να μοιράζεσαι τη γνώση και να τη λαμβάνεις. Εγώ δεν ξέρω άλλο τρόπο, γιατί το θέατρο είναι μία τέχνη που δεν περικλείεται σε εγχειρίδια. Η μουσική σε αντιστοιχία έχει ένα πολύ μεγαλύτερο βαθμό οργάνωσης της τεχνικής που τη συναποτελεί μέσα στο χρόνο . Στο θέατρο αυτό το πράγμα ενώ είναι υπαρκτό, δεν περικλείεται σε εγχειρίδιο. Δεν μπορεί να διδαχθεί μέσα από μία τριετή φοίτηση. Πολλές φορές δεν μπορεί να διδαχθεί ούτε μέσα από την καθημερινή εξάσκησή του.
Έχω αρκετά μότο …πχ. Ότι “τα εμπόδια είναι εκεί για να τα υπερβαίνουμε”, ότι “η φαντασία και η πραγματικότητα δεν είναι αντίθετα μεγέθη”. Μου αρέσει πολύ το “προχωράμε αργά γιατί πηγαίνουμε μακριά”…
Φωτογραφία: Marianna Stefa
