Με τον πρόσφατο θάνατο του τελευταίου σοσιαλιστή επαναστάτη, Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους, φαίνεται ότι ακόμη και το τελευταίο κάστρο του κομμουνισμού πέφτει, επιβεβαιώνοντας όσους από τους ιστορικούς και διανοούμενους υποστήριξαν, από την καταβολή του κοινωνικού αυτού συστήματος οργάνωσης, ότι οι χώρες στις οποίες εφαρμόστηκε ήταν ακατάλληλες για τέτοιου είδους πειραματισμούς γιατί λόγω της έλλειψης δημοκρατικής κυβέρνησης η προοπτική του σοσιαλισμού φάνταζε αμφίβολη.
Η πτώση αυτή έρχεται σε μια περίοδο που αμφισβητείται και πάλι έντονα η αποτελεσματικότητα του αντίπαλου δέους, του καπιταλιστικού. Τα χαρακτηριστικά της σημερινής εποχής θυμίζουν έντονα εκείνα των αρχών του 20ου αιώνα, με την ειδοποιό διαφορά ότι οι ριζοσπαστικές ιδέες που ακολούθησαν το ρεύμα της αστυφιλίας, αφού ο σοσιαλισμός, στις ποικίλες πτυχές του, υπήρξε ανέκαθεν μια αστική σταυροφορία, σήμερα δεν υφίστανται. Ενώ ο τότε πολίτης αντιλαμβανόταν πλήρως την εκτόνωση της κατάστασης, μέσω αυτών των ριζοσπαστικών ιδεών, ο σημερινός, ένεκα απουσίας ριζοσπαστικών ιδεών έχει καθηλωθεί αμήχανα αναζητώντας ανήσυχος τον τρόπο.
Ο καπιταλισμός εξαιτίας της ιδιότητας του να παράγει ολοένα αυξανόμενο πλούτο, ήγειρε ακούσια τότε το ερώτημα: Γιατί δεν μπορούν να μετάσχουν περισσότεροι άνθρωποι στη νομή αυτού του πλούτου; Το ίδιο ακριβώς ερώτημα με τότε εγείρεται και σήμερα…
Η εικόνες ημερών όπως η Black Friday, – καθιερώθηκε πρόσφατα και στη χώρα μας – όπου οι ουρές καταναλωτών που εισέρχονται μαζικά σε εμπορικά καταστήματα για να αποκτήσουν ότι βρούνε μπροστά τους σε «τιμή ευκαιρίας» εν αντιθέσει με τις ουρές των συμπολιτών μας που μαζεύονται μαζικά καθημερινά στα συσσίτια, λες και βγαίνουν μέσα από έργα του Τζορτζ Μπέρναρ Σο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1910, ο Ιρλανδός συγγραφέας, επισήμανε το παράδοξο περιστατικό μιας κυρίας στη Νέα Υόρκη η οποία διάλεγε ένα πολυτελές φέρετρο επενδυμένο με ροδόχρωμο μεταξωτό για τον νεκρό σκύλο της την ίδια στιγμή που “ένα μικρό παιδί σερνόταν ξυπόλυτο και εξαντλημένο από την πείνα στην παγωμένη ατμόσφαιρα της Αμερικάνικης μεγαλούπολης”. Επρόκειτο για μια αντινομία την οποία χαρακτήρισε ως “χονδροειδώς ειδεχθή μετάβαση του πολιτισμού από το κακό στο χειρότερο”. Το ίδιο φαντάζομαι θα έλεγε βλέποντας αυτά που συμβαίνουν και σήμερα.
Στις αρχές του 20ου αιώνα η δημοκρατία μολονότι πληθωρική, βρισκόταν ακόμη σε νηπιακή κατάσταση. Οι περισσότεροι λαοί στον κόσμο δεν είχαν δικαίωμα ψήφου. Σήμερα, βρίσκεται στην ακριβώς ίδια με τότε νηπιακή κατάσταση, με τη διαφορά ότι ο πολίτης, αν και το δικαίωμα ψήφου είναι ευρέως διαδεδομένο, αδιαφορεί να συμμετάσχει στην εκλογική διαδικασία με αποτέλεσμα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων εκλογών το ποσοστό αποχής να ξεπερνά ακόμη και το 50% του εκλογικού σώματος.
Η αποχή δεν είναι όμως τυχαίο γεγονός. Το ότι οι διάφορες μορφές πολιτικής εξυπηρετούν αυτούς που τις διαμορφώνουν, είναι κάτι που από τα χρόνια της αρχαιότητας το γνωρίζουμε όταν ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, ο Επίκουρος, μας είπε ότι «ως προς τους σοφούς, οι νόμοι υπάρχουν όχι για να μην αδικούν, αλλά για να μην αδικούνται». Όσο και αν κάποιοι θέλουν να πείσουν το σημερινό πολίτη για το αντίθετο, τα οικονομικά δεν είναι δυνατόν να διαχωρίζονται από την πολιτική.
Στις αρχές του 20ου αιώνα κάποιοι έτρεψαν το φόβο ότι το δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης ήταν επιρρεπές στη διαφθορά, εφόσον εξαπλωνόταν με φρενήρεις ρυθμούς σε έθνη με υψηλό δείκτη αναλφαβητισμού και ανύπαρκτη εμπειρία αυτοδιοίκησης. Σήμερα τα επίπεδα αναλφαβητισμού μπορεί να έχουν μειωθεί σημαντικά και η εμπειρία αυτοδιοίκησής να έχει αυξηθεί, αλλά, σε μια περίοδο που ενώ η νομισματική ολοκλήρωση επιταχύνεται όλο και περισσότερο, η πολιτική ολοκλήρωση έχει παραμείνει αν όχι στάσιμη, το λιγότερο αδιάφορη, τα έθνη είναι νομισματικά αναλφάβητα και άνευ επενδυτικής εμπειρίας, με αποτέλεσμα να τρέφεται ο ίδιος ακριβώς φόβος για το δημοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης με τότε.
Με τον Κανόνα του Χρυσού εν ισχύ, οι κεντρικές τράπεζες των τότε κρατών συσσώρευαν στα χρηματοκιβώτια τους χρυσό από τα ορυχεία της Αφρικής, Νότιας Αμερικής κ.α.. Το χρήμα αποκτούσε συνεχώς μεγαλύτερη αξία καθιστώντας φτωχότερους όλους αυτούς που προσπαθούσαν να αποπληρώσουν τα χρέη τους. Οι εκλογές των κρατών είχαν ως κεντρικό τους θέμα την αποχώρηση από τον κανόνα αυτό. Η ζώνη του ευρώ παρουσιάζει σήμερα ακριβώς την ίδια εικόνα με τότε, με τη διαφορά ότι το ευρώ, ένα νόμισμα, έχει αντικαταστήσει το χρυσό, ένα μέταλλο. Οι δε εκλογές των χωρών της ζώνης του ευρώ διαμηνύουν δημοψηφίσματα με αίτημα την έξοδο τους από τον σύγχρονο αυτόν «κανόνα».
Το ίδιο με τότε, η υψηλή ανεργία πλήττει τους νέους και όσους βρίσκονται στα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, καθώς ασκείται πίεση στους μισθούς προς τα κάτω. Οι δε περικοπές δημοσίων δαπανών έχουν άσχημες επιπτώσεις στα άτομα μεσαίων και χαμηλών εισοδημάτων που εξαρτώνται από το κράτος πρόνοιας. Η εναλλακτική επιλογή, η μετανάστευση, κερδίζει ολοένα έδαφος με την πάροδο του χρόνου, όπως και τότε. Την εικόνα του 1900 που τα νοικοκυριά στέγαζαν κατά κανόνα τρεις γενεές, θα βρει κανείς σήμερα στις ευρωπαϊκές χώρες υπό πολυετή οικονομική κρίση.
Με τις εμπορικές συμφωνίες όπως η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) και Σύμφωνο Συνεργασίας των δυο πλευρών του Ειρηνικού (TTP) αλλά και με το γεγονός ότι οι εμπορικές συμφωνίες στην ευρωζώνη δεν καθορίζονται από ένα κοινοβουλευτικό σώμα το οποίο να αντανακλά τη βούληση όλων των πολιτών της ζώνης αυτής, η παγκοσμιοποίηση και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση τείνει να γίνει μια πραγματικότητα των ολίγων. Μαζί με τις σημερινές πολιτικές που δεν αντανακλούν την γνώμη όλων των πολιτών, όπως και τότε, ο τρόμος της δημοκρατίας έχουν γίνει οι εφημερίδες και οι πολιτικοί που έχουν τη δύναμη να παραπληροφορούν το κοινό με τη διασπορά προπαγανδιστικών στοιχείων.
Οι ίδιες σχεδόν εντάσεις και εξάρσεις με τότε, που προέκυπταν στα νευραλγικά σημεία όπου οι παραδοσιακές ευρωπαϊκές δυνάμεις βρίσκονταν αντιμέτωπες με εθνικές μειονότητες, όπου και εάν συνέβαινε αυτό, στην ενδοχώρα ή στη μεθοριακή ζώνη, υπάρχουν και σήμερα.
Το πιο ανησυχητικό όμως είναι ότι εύκολα διακρίνει κανείς σήμερα το ίδιο ιδιότυπο αμάλγαμα αισιοδοξίας και πεσιμισμού που διέπνεε την ατμόσφαιρα της Ευρώπης κατά την έκρηξη του πολέμου το 1914. Ενώ τότε διαμήνυαν για μια γρήγορη έξοδο από τον πόλεμο με σπουδαία μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, σήμερα ίδιοι και ίδιοι πολιτικοί και ίδια και ίδια κόμματα ζητούν την εμπιστοσύνη των εναπομεινάντων ψηφοφόρων, λέγοντας τα ίδια και τα ίδια, ότι, δηλαδή, έχουν τη συνταγή, ένα σύνολο μέτρων πολιτικής, που, αν και βραχυπρόθεσμα ενδέχεται να προκαλέσει κάποιον πόνο, μακροπρόθεσμα θα βελτιώσει την κατάσταση όλων.
Ο αείμνηστος πλέον τελευταίος κομμουνιστής επαναστάτης, Φιδέλ Αλεχάντρο Κάστρο Ρους, απέτυχε στον σοσιαλιστικό του πειραματισμό γιατί λόγω της έλλειψης δημοκρατικής κυβέρνησης η προοπτική του φάνταζε αμφίβολη. Λόγω έλλειψης δημοκρατικής διακυβέρνησης το ίδιο αμφίβολος όμως φαντάζει και σήμερα, όχι ο σοσιαλιστικός πειραματισμός αυτή τη φορά, αλλά ο καπιταλιστικά ορντο-φιλελεύθερος.
Loading ...