Του Σουν Τσου
Μετάφραση – Σχόλια – Ερμηνεία – Ανάλυση
Αθανάσιος Πλατιάς, Κωνσταντίνος Κολιόπουλος
Εκδόσεις Δίαυλος 2015
«Το να κερδίζεις εκατό νίκες σε εκατό μάχες δεν είναι το απόγειο της στρατηγικής ικανότητας. Η τελειότερη στρατηγική είναι να υποτάσσεις τον αντίπαλο χωρίς μάχη».
Το παραπάνω απόσταγμα κινεζικής σοφίας και στρατηγικής βρίσκεται στο βιβλίο του Σουν Τσου, η τέχνη του πολέμου, που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Δίαυλος».
Μην ξαφνιαστείτε εάν δεν γνωρίζετε ποιος ήταν ο Σουν Τσου, μάλλον ποτέ δεν υπήρξε. Η ανομοιογένεια του κειμένου το αποδεικνύει. Η απόδοση του έργου σε έναν μυθικό Σουν Τσου και η τοποθέτησή του στα τέλη του 6ου π.Χ. αιώνα φαίνεται ότι ήταν διαφημιστικό κόλπο της εποχής.
Η επιστημονική έρευνα έχει αναλύσει το βιβλίο σε 13 Κεφάλαια τα οποία κατά πάσα πιθανότητα γράφτηκαν τον 4ο π.Χ. αιώνα, από διαφορετικούς Κινέζους συγγραφείς. Οι Έλληνες καθηγητές Στρατηγικών σπουδών, Πλατιάς και Κολιόπουλος, στα Πανεπιστήμια Πειραιά και Πάντειο αντίστοιχα, κατάφεραν να πετύχουν μία σύνθεση όλου του έργου μελετώντας τις 9 καλύτερες μεταφράσεις στα αγγλικά του αρχικού κειμένου. Το αποτέλεσμα της εργασίας αυτής βρίσκεται στο παρόν βιβλίο.
Το κύριο πλεονέκτημα των Ελλήνων συγγραφέων, λόγω της ειδικότητάς τους, είναι ότι γράφουν από τη σκοπιά του Στρατηγού κι όχι από τη σκοπιά του φιλόλογου – μεταφραστή.
Το δεύτερο πλεονέκτημα του βιβλίου είναι η αποφθεγματική του μορφή, χαρακτηριστικό της κινεζικής σοφίας και πολιτισμού. Αυτό καθιστά το βιβλίο ιδιαίτερα ευανάγνωστο και ελκυστικό.
Το κύριο συμπέρασμα του βιβλίου είναι ότι επειδή ο πόλεμος είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, η επιλογή του πολέμου πρέπει να είναι η τελευταία επιλογή και μόνο όταν όλες οι άλλες επιλογές έχουν ήδη εξετασθεί. Η τέχνη του πολέμου είναι δρόμος που οδηγεί στην επιτυχία ή στην ήττα. Συνεπώς, πρέπει να τον γνωρίζει ο μαχητής σε βάθος.
Κατά τον Σουν Τσου, στον πόλεμο πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι εξής πέντε παράγοντες:
- Ψυχική επιρροή. Δηλ. ό,τι εμπνέει τους ανθρώπους να αγαπούν τους ηγέτες τους, τόσο, ώστε να τους ακολουθούν στη ζωή και το θάνατο, χωρίς να φοβούνται να ρισκάρουν.
- Περιβάλλον. Δηλ. το κρύο και τη ζέστη, το χειμώνα και το καλοκαίρι, τη νύχτα και την ημέρα, στις πολεμικές επιχειρήσεις.
- Προβλεψιμότητα. Δηλ. το τι θα συναντήσει κάποιος στην πορεία. Αν το έδαφος
βαδίζεται εύκολα ή δύσκολα, αν είναι πεδινό ή ορεινό, αν έχει στενά περάσματα
και πού καιροφυλακτεί ο θάνατος.
- Διοίκηση. Δηλ. σε τι βαθμό ο στρατηγός διαθέτει τις αρετές της σοφίας, της
ειλικρίνειας, της ανθρωπιάς, του θάρρους και της αυστηρότητας.
- Οργάνωση. Δηλ. τον έλεγχο, την σωστή ιεραρχία των στελεχών, τις προμήθειες του
στρατού με τα απαραίτητα και την εξασφάλιση ανεφοδιασμού.
Δεν υπάρχει στρατηγός που να μην έχει αντιμετωπίσει αυτούς τους πέντε παράγοντες. Όσοι τους σέβονται νικούν. Όσοι τους αγνοούν, ηττώνται.
Όπως τονίζει ο Σουν Τσου, θα μπορέσω να προβλέψω ποια πλευρά θα νικήσει και ποια θα ηττηθεί αν μου πείτε:
- ποιος από τους ηγέτες διαθέτει την καλύτερη ψυχική επιρροή στο στρατό του
- τίνος ο στρατός είναι πιο εξοικειωμένος με το περιβάλλον
- τίνος στρατηγού οι εντολές και οι οδηγίες εκτελούνται αμεσότερα κι αποτελεσματικότερα
- ποιος διαθέτει καλύτερα εκπαιδευμένους ηθικά και σωματικά αξιωματικούς κι άντρες και
- ποιος χειρίζεται την επιβράβευση και την τιμωρία με τον πιο δημιουργικό και φωτισμένο τρόπο.
Επίσης, ο Σουν Τσου προειδοποιεί: Αν την ηγεσία αναλάβει στρατηγός που ασπάζεται τη στρατηγική μου, είναι βέβαιο ότι θα νικήσει. Κρατήστε τον! Αν την αναλάβει ένας που αρνείται να την ακολουθήσει, είναι βέβαιο ότι θα ηττηθεί. Αποπέμψτε τον!
Αφού υιοθετήσει τη στρατηγική μου, ο στρατηγός οφείλει, επιπλέον, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις που θα συμβάλλουν στην αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που αυτή προσφέρει. Λέγοντας «προϋποθέσεις» ο συγγραφέας εννοεί ότι θα πρέπει να ενεργήσει σύμφωνα με το τι είναι επωφελές κι έτσι να ελέγξει την ισορροπία της όλης επιχείρησης:
- Κάθε πόλεμος βασίζεται στην παραπλάνηση και την κατασκοπεία. Χάρη στην κατασκοπεία θα αποκτήσουμε τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειαζόμαστε για να πετύχουμε την παραπλάνηση.
Η πεμπτουσία της στρατηγικής είναι η ιεράρχηση των στόχων. Η τέχνη του πολέμου μας δίνει ένα τέτοιο ιεραρχημένο πλαίσιο τεσσάρων στόχων:
Η καλύτερη στρατηγική σε έναν πόλεμο είναι να επιτίθεσαι εναντίον της στρατηγικής του αντιπάλου.
Η αμέσως επόμενη σε αξία στρατηγική είναι, με τη διπλωματία σου, να ματαιώνεις συμμαχίες που έχει συνάψει ο αντίπαλος.
Η αμέσως επόμενη είναι να επιτίθεσαι εναντίον του στρατού του αντιπάλου.
Η χειρότερη στρατηγική είναι να επιτίθεσαι σε οχυρωμένες πόλεις.
Αυτό που καθιστά ακόμη πιο χρηστικό του βιβλίο του Σουν Τσου στην πρόσφατη έκδοση του «Δίαυλου», είναι ότι οι Έλληνες συγγραφείς, με βάση την Πανεπιστημιακή τους εμπειρία, προσφέρουν στους αναγνώστες στο τέλος του βιβλίου, την Τέχνη του Πολέμου, προσαρμοσμένη για Στελέχη Επιχειρήσεων. Εξάλλου, όλοι έχουμε πλέον καταλάβει, ότι ο πόλεμος σήμερα είναι οικονομικός, ενεργειακός, γεωστρατηγικός και παγκόσμιος. Γι’ αυτό και το εν λόγω βιβλίο αποτελεί χρήσιμο βοήθημα σε όλους τους Έλληνες πολιτικούς.
Φωτογραφία: digitalb2b.fr
