Search
Tuesday 12 July 2016
  • :
  • :

Αλλαγή νοοτροπίας, Αλλαγή νοοτροπίας, Αλλαγή νοοτροπίας

EΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Ορίζουμε την επιχειρηματικότητα ως «τη δυναμική, θεσμικά ενσωματωμένη αλληλεπίδραση επιχειρηματικών νοοτροπιών, ικανοτήτων και φιλοδοξιών των ατόμων, που κατευθύνει την κατανομή των πόρων σε μια οικονομία, μέσω της δημιουργίας και της λειτουργίας των νέων επιχειρήσεων».

Eurostat – 9 στις 10 επιχειρήσεις στην ΕΕ απασχολούν λιγότερα από 10 άτομα

Από πρόσφατα στοιχεία της Eurostat που αφορούν το 2012, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις, καθώς και οι μικρές και μεσαίες (ΜΜΕ), θεωρούνται ως η κινητήρια δύναμη στην οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και τη συμβολή τους στην ανάπτυξη. Το 2012, από τα 22,3 εκατομμύρια επιχειρήσεις στην οικονομία της ΕΕ, η συντριπτική πλειοψηφία (92,7%) ήταν πολύ μικρές επιχειρήσεις (με 0-9 απασχολούμενα άτομα) αντιπροσωπεύοντας το 29,2% της απασχόλησης, 7,1% ήταν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (με 10 έως 249 εργαζόμενους) που αντιπροσωπεύουν 38,0% της απασχόλησης και το 0,2% ήταν οι μεγάλες επιχειρήσεις (με 250 ή περισσότερους εργαζομένους) που αντιπροσωπεύουν το 33,0% των απασχολουμένων.

2,3 εκατομμύρια επιχειρήσεις δημιουργήθηκαν το 2012 σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι περισσότερες από αυτές (70,8%) δεν έχουν υπαλλήλους. Οι αυτοαπασχολούμενοι επιχειρηματίες αντιπροσωπεύουν το 46,9% του συνόλου των απασχολουμένων στις νεοσύστατες επιχειρήσεις. Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, η συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων ήταν πολύ μικρές επιχειρήσεις (με λιγότερους από 10 εργαζομένους), με τα υψηλότερα ποσοστά να καταγράφονται στην Ελλάδα (96,7%). Στην πλειονότητα των κρατών μελών της ΕΕ, για τα οποία υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μερίδιο των απασχολουμένων με ποσοστά πάνω από 40% σε ορισμένα νότια κράτη μέλη της ΕΕ. Στην Ελλάδα το ποσοστό βρίσκεται στο 58,6%.

Παγκόσμιος Δείκτης Επιχειρηματικότητας 2016

Η οικονομική κρίση ενίσχυσε το στόχο και την εστίαση για καινοτομία. Σε τελευταία ανάλυση η οικονομική κρίση αποτέλεσε το έναυσμα από την κατάρρευση των τιμών των ακινήτων που είχαν παραφουσκώσει εξαιτίας των απερίσκεπτων δανείων των τραπεζών και της φθηνής πίστωσης. Με άλλα λόγια η παγκόσμια ευημερία είχε επαναπαυθεί σε μια υποθετική φούσκα και όχι στην αύξηση της παραγωγικότητας, θεμέλιο μιας βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μελέτης του Παγκόσμιου Δείκτη Επιχειρηματικότητας για το 2016, του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης, η απάντηση αυτής της χιλιετίας στην επιχειρηματικότητα τροφοδοτείται από την πρώτη πραγματικά ψηφιακή γενιά, η οποία μεγάλωσε με την ψηφιακή τεχνολογία και η οποία αποτελεί και τη δεύτερη φύση της. Ο ανταγωνισμός εντός και μεταξύ των ψηφιακών αγορών είναι σκληρός. Εταιρείες εισέρχονται από τη μία ψηφιακή αγορά στην άλλη και αναστατώνουν τις άλλες. Είναι ένα ταχέως μεταβαλλόμενο περιβάλλον στο οποίο διαφορετικές επιχειρήσεις προχωρούν δυναμικά σε γειτονικά τμήματα της αλυσίδας αξίας σε αναζήτηση μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας και ισχύος στην αγορά.

Η Ελλάδα, στην κατάταξη του Doing Business Index 2014, της ίδιας μελέτης, εμφανίζεται στην 61η θέση ανάμεσα σε 132 χώρες σε όλον τον κόσμο, στην 81η στην κατάταξη του Δείκτη Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας 2014-2015 και στην 130η στην κατάταξη του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας 2014. Η ανάπτυξη των επιχειρήσεων οφείλεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στην τεράστια παραοικονομία που υπάρχει στη χώρα. Άκαμπτο εμπόδιο συνεχίζει να αποτελεί η γραφειοκρατία του κράτους. Κύριες αδυναμίες της οικονομίας της εμφανίζονται στους πυλώνες της αποδοχής ρίσκου, της δυνατότητας υψηλής ανάπτυξης, της υποστήριξης της επιχειρηματική κουλτούρας και της αντίληψης της επιχειρηματικής ευκαιρίας. Η πρόσφατη οικονομική κρίση στην Ελλάδα επιδείνωσε περαιτέρω την κατάσταση.

Σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση, οι περισσότερες ανεπτυγμένες επιχειρηματικά χώρες στον κόσμο δεν είναι αυτές που έχουν τους περισσότερους επιχειρηματίες. Στην πραγματικότητα, τα υψηλότερα ποσοστά αυτοαπασχόλησης βρίσκονται σε χώρες με χαμηλό ΑΕΠ, όπως η Ζάμπια και η Νιγηρία. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι οικονομίες χαμηλού ΑΕΠ στερούνται του ανθρώπινου κεφαλαίου και των υποδομών που απαιτούνται για τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής ποιότητας. Το αποτέλεσμα είναι ότι βρίσκει κανείς πολλούς ανθρώπους εκεί να πωλούν αναψυκτικά και φρούτα στις γωνίες του δρόμου, αλλά περιορισμένο αριθμό καινοτόμων ή νεοφυών επιχειρήσεων υψηλής ανάπτυξης. Επιπλέον, αυτοί οι μικροπωλητές δεν αποτελούν επιχειρηματίες, όπως ορίζονται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

Στην επιχειρηματικότητα, η ποιότητα μετράει περισσότερο από την ποσότητα. Για να είναι επιχειρηματική, μια χώρα πρέπει να έχει τους καλύτερους επιχειρηματίες, όχι απαραίτητα τους περισσότερους. Για να μπορέσει να υποστηρίξει το σκοπό της αυτό μια χώρα χρειάζεται ένα καλά οργανωμένο και λειτουργικό επιχειρηματικό οικοσύστημα.

Τα επιχειρηματικά οικοσυστήματα υποστηρίζουν καινοτόμα, παραγωγικά, και ταχέως αναπτυσσόμενα επιχειρηματικά σχέδια. Αποτελούνται από πολλαπλά διαδραστικά στοιχεία, τα οποία πρέπει να είναι σε συγχρονισμό μεταξύ τους προκειμένου οι, καινοτόμες και υψηλής ανάπτυξης, επιχειρήσεις να ευημερήσουν. Επίσης, οι επιχειρήσεις χρειάζονται εξιδεικευμένο προσωπικό, πρόσβαση στην τεχνολογία, μια άρτια οργανωμένη και σχεδιασμένη λειτουργικά υποδομή, συμβουλές και υποστήριξη. Χρειάζονται πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Χρειάζονται επαγγελματικούς χώρους. Χρειάζονται ένα υποστηρικτικό κανονιστικό πλαίσιο. Η επιχειρηματική δραστηριότητα είναι δυνατή μόνο εκεί που το αυριανό εισόδημα είναι μεγαλύτερο από το σημερινό.

Start-up Nation Νοοτροπία

Στο βιβλίο τους με τίτλο «Start-up Nation», οι Dan Senor και Saul Singer, αναφέρουν ότι το 2008 το κατά κεφαλήν κεφάλαιο επενδύσεων σε επιχειρήσεις στο Ισραήλ ήταν 2,5 φορές μεγαλύτερο από ότι στις ΗΠΑ, περισσότερο από 30 φορές μεγαλύτερο από ότι στην Ευρώπη, 80 φορές μεγαλύτερο από ότι στην Κίνα και 350 φορές μεγαλύτερο από αυτό στην Ινδία. Επίσης, ήταν το υψηλότερο ποσοστό πυκνότητας νέων επιχειρήσεων στον κόσμο (σε ένα σύνολο 3.850 start ups-νέων επιχειρήσεων, αντιστοιχεί μια νέα επιχείρηση ανά 1.844 Ισραηλινούς σε μια χώρα με πληθυσμό 7,1 εκατομμυρίων κατοίκων).

Όπως μας λένε, αυτή η επιτυχία του Ισραηλινού λαού δεν οφείλεται μόνο στο ταλέντο αλλά και στην επιμονή, στην ακόρεστη αμφισβήτηση της Αρχής, στην αποφασιστική ανεπισημότητα σε συνδυασμό με μια μοναδική στάση απέναντι στην αποτυχία, ομαδική εργασία, αποστολή, κίνδυνο και διεπιστημονική δημιουργικότητα. Αμφιβολία και διαφωνία – αυτό είναι το σύνδρομο του εβραϊκού πολιτισμού και αυτό είναι το σύνδρομο του σημερινού Ισραήλ.

Αυτοπεποίθηση εναντίον αυθάδειας, κριτική ανεξάρτητη σκέψη έναντι απειθαρχίας, φιλοδοξία και όραμα έναντι αλαζονείας – οι λέξεις που επιλέγονται εξαρτώνται από την προοπτική του καθενός, αλλά συλλογικά περιγράφουν τον τυπικό ισραηλινό επιχειρηματία. Κάθε μέρα, κάθε άσκηση και κάθε κομμάτι νέων πληροφοριών αξιολογείται και συζητιέται με μια κουλτούρα που θυμίζει εργαστήριο έρευνας και ανάπτυξης.

Τα χαρακτηριστικά της Ισραηλινής στάσης και ανεπισημότητας απορρέουν επίσης και από μια πολιτιστική ανοχή ή όπως κάποιοι Ισραηλινοί ονομάζουν «εποικοδομητική αποτυχία» ή «ευφυής αποτυχία». Οι περισσότεροι τοπικοί επενδυτές πιστεύουν ότι χωρίς την ανοχή μεγάλων αποτυχιών είναι αδύνατο να επιτευχθεί η πραγματική καινοτομία. Στον Ισραηλινό στρατό υπάρχει η τάση να αντιμετωπίζονται όλες οι επιδόσεις κατά τον ίδιο τρόπο – τόσο οι επιτυχείς όσο και οι ανεπιτυχείς επιδόσεις – στην κατάρτιση και προσομοίωση και μερικές φορές οι επιδόσεις ακόμη και μέσα στη μάχη αντιμετωπίζονται ως ουδέτερη αξία. Έτσι, εφόσον το ρίσκο πάρθηκε με έξυπνο τρόπο και όχι από αμέλεια, υπάρχει κάτι που μένει για να διδαχθείς. Αντίθετα, ο Ελληνικός στρατός χαρακτηρίζεται και διακατέχεται από δύο λέξεις, τη λούφα και την παραλλαγή. Στον Ελληνικό στρατό δεν υπάρχει η έννοια της δημιουργικότητας και κριτικής σκέψης για τον έφεδρο. Όταν απολύεται από τη θητεία του βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση, σε όλα τα επίπεδα, από όταν εισήχθη, έχοντας όμως υιοθετήσει, στην πλειοψηφία του, τη νοοτροπία της λούφας και της παραλλαγής για το υπόλοιπο της ζωής του.

Ο Don Frohnan, ιδρυτής της Intel στο Ισραήλ, δηλώνει ότι, για να δημιουργηθεί μια αληθινή κουλτούρα καινοτομίας, «ο φόβος της απώλειας συχνά αποδεικνύεται πιο ισχυρός από την ελπίδα του κέρδους»….. «Ο στόχος ενός ηγέτη», λέει, «θα πρέπει να είναι η μεγιστοποίηση της αντίστασης – με την έννοια της ενθάρρυνσης της διαφωνίας. Όταν ένας οργανισμός βρίσκεται σε κρίση, η έλλειψη αντίρρησης μπορεί να αποτελέσει ένα μεγάλο πρόβλημα. Μπορεί να σημαίνει ότι η αλλαγή που προσπαθείτε να δημιουργήσετε δεν είναι αρκετά ριζική ή ότι η αντιλογία έχει χαθεί. Αν δεν αντιλαμβάνεστε ότι οι άνθρωποι στον οργανισμό διαφωνούν μαζί σας, τότε έχετε πρόβλημα».

Το πνεύμα ομαδικής εργασίας και διεπιστημονικής δημιουργικότητας συμπεριλαμβάνεται στον όρο mashup στις ΗΠΑ και αφορά τη μίξη και συγχώνευση δύο ή περισσοτέρων τεχνών και επιστημών σε μια. Οι εταιρείες όπου τα mashup είναι πιο κοντά στο Ισραήλ είναι στους τομείς ιατρικών συσκευών και βιοτεχνολογίας, όπου μηχανικοί αεροσηράγγων και γιατροί συνεργάζονται πάνω σε μια συσκευή. Δε θα το βρεις σε καμία Ελληνική επιχείρηση αυτό. Ακόμα χειρότερα, η έννοια της διεπιστημονικής συνεργασίας δεν υφίσταται στα Ελληνικά πανεπιστήμια. Σπάνια θα βρεις και αυτή της ομαδικής εργασίας και παρουσίασης.

Απέναντι στην ομοιομορφία που επικρατεί στη χώρα μας, το Ισραήλ είναι πλέον η πατρίδα για πάνω από εβδομήντα διαφορετικές εθνικότητες και πληθυσμούς. Σύμφωνα με τον Gidi Grinstein, «οι μετανάστες δεν είναι αντίθετοι ως προς ένα νέο ξεκίνημα. Εξ ορισμού αυτοί αναλαμβάνουν κινδύνους. Ένα έθνος μεταναστών, είναι ένα έθνος επιχειρηματιών. Εάν είστε μετανάστες σε ένα νέο μέρος και είστε φτωχός ή ήσασταν κάποτε πλούσιοι και η οικογένεια σας είχε χάσει αυτό τον πλούτο τότε έχετε κίνητρο. Δεν βλέπετε τι έχετε να χάσετε, βλέπετε αυτό που μπορείτε να κερδίσετε».

Στην Ελλάδα πολίτες με υψηλά προσόντα εκπαίδευσης και εξειδίκευσης αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη χώρα, χωρίς καμία προοπτική επιστροφής αλλά και χωρίς καμία προσπάθεια της χώρας διασύνδεσης μαζί τους. Το μοντέλο «Αργοναύτης» και «κυκλοφορία εγκεφάλων» των Ισραηλινών που μετακομίζουν στο εξωτερικό και έπειτα επιστρέφουν στο Ισραήλ, είναι ένα σημαντικό μέρος του καινοτόμου συστήματος που συνδέει το Ισραήλ με τη διασπορά. Ένα άλλο δίκτυο διασποράς είναι η μη Εβραϊκή διασπορά.

Επειδή το Ισραήλ αναγκάστηκε να εξάγει σε μακρινές αγορές, Ισραηλινοί επιχειρηματίες ανέπτυξαν ένα είδος αποστροφής ως προς τα μεγάλα, εύκολα αναγνωρίσιμα προϊόντα με υψηλό κόστος αποστολής και από την άλλη ένα πόλο έλξης προς τα μικρά, ανώνυμα στοιχεία και λογισμικά. Αυτό με τη σειρά του τοποθέτησε το Ισραήλ στην τέλεια θέση για μια παγκόσμια στροφή της οικονομίας προς τη γνώση και την καινοτομία, μια τάση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Οι Ισραηλινοί βρίσκονται σκαλοπάτια πιο πάνω από τους διεθνείς ανταγωνιστές τους στο πως να εισχωρούν σε ξένες αγορές, εν μέρει επειδή έπρεπε να ξεπεράσουν τη Μέση Ανατολή και να αναζητήσουν νέες ευκαιρίες. Ο αντίστοιχος Έλληνας δε χρειάζεται τόσο να προβληματιστεί στο τι, που και πως θα εξάγει απολαμβάνοντας την ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των επιδοτήσεων που του παρέχει, της εσωτερικής κατανάλωσης και του Ελληνικού δημοσίου.

Στο Ισραήλ, ο ρόλος του επιχειρηματικού κεφαλαίου δεν είναι απλά να παρέχει μετρητά απαιτώντας εγγυήσεις ή εξασφαλίσεις, όπως συμβαίνει στη χώρα μας. Έχει να κάνει με την καθοδήγηση, συν την εισαγωγή σε ένα δίκτυο περισσότερων επενδυτών, νέων υποψήφιων αγοραστών και νέων πελατών και συνεργατών, μετατρέποντας με αυτόν τον τρόπο τη βιομηχανία των ιδιωτικών επενδύσεων ως μια πολύτιμη, εκκολαπτόμενη επιχείρηση.

Το Ισραήλ είναι ένα κράτος των μόλις 7,1 εκατομμυρίων ανθρώπων. Μια χώρα σε συνεχή πολιορκία από παντού. Μεγάλο ποσοστό της συνολικής της έκτασης καλύπτεται από έρημο. Το ότι διπλασίασε την οικονομική της κατάσταση σε σχέση με την Αμερική ενώ πενταπλασίασε τον πληθυσμό της παρόλο που πολέμησε σε 3 πολέμους, είναι εντελώς απαράμιλλο στην οικονομική ιστορία του κόσμου.

Οι Ισραηλινοί, με το να μετατρέψουν την οικονομία τους και την φήμη των επιχειρήσεων τους σε θέμα εθνικής υπερηφάνειας και ένα μέτρο της Εθνικής τους σταθερότητας, έχουν δημιουργήσει για τους ξένους επενδυτές την αίσθηση εμπιστοσύνης στην ικανότητα του Ισραήλ να τιμήσει, ή ακόμη και να ξεπεράσει τις δεσμεύσεις της. Το ζήτημα του καταστροφικού κινδύνου για τους επενδυτές και τις πολυεθνικές εταιρείες που επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στο Ισραήλ, είναι ουσιαστικά άνευ σημασίας.

Συμπέρασμα

Πολλοί είναι αυτοί που αμφισβητούν το υφιστάμενο μοντέλο ανάπτυξης της Ελλάδας και τα χαρακτηριστικά της οικονομίας της, εστιάζοντας καθαρά και μόνο στην ανάγκη μεγάλων και σε βάθος μεταρρυθμίσεων. Προσωπικά πιστεύω ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει τόσο πρόβλημα μεταρρυθμίσεων όσο νοοτροπίας. Επίσης, δεν περιμένω ποτέ ο Έλληνας να γίνει Ισραηλινός. Παρόλα αυτά οφείλουμε να σκεφτούμε πολύ σοβαρά ότι, μια μεταρρύθμιση συμβαίνει όταν αλλάζεις την πολιτική της κυβέρνησης, μια επανάσταση συμβαίνει όταν αλλάζεις τη νοοτροπία μιας χώρας. Με λίγα λόγια, ανατροπή της οικονομίας που βασίζεται στη φιλανθρωπία ή αλλιώς ρουσφέτια. Επίσης, ανατροπή του τυποποιημένου μοντέλου, βασιζόμενο στη λούφα και παραλλαγή, όπου η ρουτίνα και τα συστήματα διέπουν τα πάντα άνευ αυστηρής τήρησης χρονικών ορίων και προϋπολογισμών.

Αν μακροπρόθεσμα φτιάχνουμε μόνοι το πεπρωμένο μας, βραχυπρόθεσμα είμαστε αιχμάλωτοι των ιδεών που έχουμε δημιουργήσει. Μόνο αν αναγνωρίσουμε εύκολα τον κίνδυνο μπορούμε να τον αποτρέψουμε.

Φωτογραφία: shesummit.claudiachan.com

Γιάννης Κίτσος

Γιάννης Κίτσος

Σύμβουλος Επιχειρηματικού Σχεδιασμού


Βιογραφικό…




Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *