Γράφει ο Χρήστος Προμοίρας, Στιχουργός
«Ευτυχώς που δεν ζουν οι γονείς του». Μ’ αυτή τη φράση η κοινωνία συνηθίζει να «στολίζει» τους κληρονόμους κάποιων θανόντων κυρίως όσους αποδεικνύονται διαχειριστικά από απλώς ανεπαρκείς και άβουλοι έως άσωτοι, απατεώνες ή απατεωνίσκοι και γενικώς ετερόφωτοι αστέρες ή αστερίσκοι.
«Έλληνες κατώτεροι των περιστάσεων άσωτοι, τζογαδόροι και φυγόπονοι. Ευτυχώς που δεν ζουν οι πρόγονοί τους». Με κάποιες παρόμοιες φράσεις μας «στόλιζαν» κάποιες διατεταγμένες φαρμακόγλωσσες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης κυρίως του εξωτερικού με αφορμή την ύφεση στην παγκόσμια οικονομία. Μια ύφεση ή κρίση όπως απλούστερα λέγεται που η χώρα μας την βίωσε και την βιώνει με το χειρότερο τρόπο και τις χειρότερες μεθόδους, πληρώνοντας τα λάθη όλων των μαθητευόμενων μάγων και υποτακτικών του τοκογλυφικού λόμπυ σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο. Κι από τότε μέχρι εδώ κατέρρευσε το σύμπαν και παρά τα χρόνια που πέρασαν ζούμε με όνειρα ληγμένα και με το μέλλον δυσανάγνωστο σε μια πορεία μάλλον προς το πουθενά.
Κάπως έτσι σκεφτόμουν ένα βράδυ μετά τις ειδήσεις των οκτώ έχοντας τρομοκρατηθεί αναλόγως τόσο από το δελτίο και τους πρωταγωνιστές του όσο και από τη μοναξιά που πλημμύριζε την κάμαρα.
Σε τέτοιες περιπτώσεις ο γράφων γίνεται η χαρά του αγχολυτικού των απεγνωσμένων τηλεφωνημάτων και της άγονης πλήξης του υπολογιστή απόψε όμως…ούτε κι εγώ δεν ξέρω που βρήκα τη δύναμη και χωρίς παλινδρομήσεις ή αναστολές άνοιξα το παράθυρο του δρόμου πήρα χαρτί και μολύβι και άρχισα να γράφω κάτι σκόρπιες σκέψεις, λέξεις , ρίμες…ενδεχομένως αν η έμπνευσή μου το επιτρέψει να προκύψει και τραγούδι. Ενημερωτικά σας λέω ότι έξω η νύχτα στάζει άνοιξη και είναι πανσέληνος.
Τι άλλο καλύτερο να συμβεί…έτσι βγαίνουν τα τραγούδια μάτια μου…μας γνωρίζει ο πόνος κι έρχεται κοντά μας…
Έτσι λοιπόν το πρώτο τετράστιχο παίρνει σχήμα και μορφή.
Ζούσα μια νύχτα μοναξιάς-μια νύχτα μαρτυρίου
Εν μέσω αγχολυτικών κι αργού διαδικτύου
Ξάφνου ακούω μια φωνή βαθειά όλο βραχνάδα
-Βγες έξω…Μην αφήνεσαι να δεις τη φεγγαράδα!
Πραγματικά έτσι ήταν η φωνή βαθειά όλο βραχνάδα και θάρρος:
-Βγες έξω…μην αφήνεσαι…οι μαύρες σκέψεις δεν οδηγούν πουθενά…ποτέ δεν δίνουν λύσεις… αγνόησε αυτούς που συστηματικά μας ταλαιπωρούν.
-Βγες έξω…μην το βάζεις κάτω μην υποθηκεύεις τον εαυτό σου ανόητε… Ούτε ο φόβος, ούτε ο θυμός, ούτε οι τύψεις σου δίνουν διέξοδο…
Μου είπε κι άλλα… ενώ σιγά- σιγά από πίσω σαν μουσικό χαλί άρχισε να ακούγεται μια γνωστότατη μελωδία παιγμένη από λατέρνα …και η φωνή συνέχιζε…
«-Γεια σας…ήρθα για να σας δείξω ο ίδιος την οδό ονείρων δεν ξεχωρίζει…ειν’ ένας δρόμος σαν όλους τους άλλους δρόμους της Αθήνας. Είναι ας πούμε ο δρόμος που κατοικούμε, μικρός, ασήμαντος, λυπημένος, τυραννικός μα κι απέραντα ευγενικός. Έχει πολύ χώμα, πολλά παιδιά, πολλές μητέρες, πολλές ελπίδες και πολλή σιωπή και όλα σκεπασμένα από ένα τρυφερό μα κι αβάσταχτο ουρανό. Εδώ σ’ αυτό το δρόμο γεννιούνται και πεθαίνουν τα όνειρα τόσων παιδιών ίσαμε τη στιγμή που η αναπνοή τους θα ενωθεί με το ανοιξιάτικο αεράκι του επιταφίου και θα χαθεί…
Όμως τη νύχτα δεν τους πιάνει ο ύπνος κι όταν δεν ονειρεύονται τραγουδούν…»
Ομολογώ πως βρίσκομαι σε στιγμή πανικού μα και συναισθηματικής πανδαισίας αφού δεν χρειάζονται ειδικές γνώσεις για να καταλάβω ότι η φωνή ανήκει στον Μάνο Χατζιδάκι.
Βέβαια από τη δεκαετία του ’60 που έγραψε την «Οδό ονείρων» το σκηνικό άλλαξε οι άνθρωποι άλλαξαν παρ’ όλα αυτά οι ψυχές, οι δρόμοι, οι ανάγκες ,τα ένστικτα και ο έναστρος ουρανός που μας κοιτάζει παραμένουν ίδια κι απαράλλακτα!!! Όπως κι ο κύριος Μάνος με τα τραγούδια του και τις παρακαταθήκες του!!!
Είπαμε…έτσι βγαίνουν τα τραγούδια μάτια μου…και κάπως έτσι μου προέκυψε το ρεφρέν μου…
Βγήκα και ώ του θαύματος
Έτσι εκτός προγράμματος
Είδα μια νύχτα ασημένια
Σαν αγκαλιά παραμυθένια
Μ’ ερωτευμένους άνεργους
Και καλλιτέχνες άστεγους
Κι από ψηλά ο κύριος Μάνος
Ιεροφάντης και σαμάνος
Να λέει κόντρα στο χειμώνα
Η οδός ονείρων ζει ακόμα…
Ναι πραγματικά αυτή είναι η οδός ονείρων η νυν και αεί… Ερωτευμένοι άνεργοι, άστεγοι καλλιτέχνες, απένταροι φοιτητές και χαμογελαστές μαθητριούλες, αργόσχολοι ξερόλες του διαδικτύου και κυρίως και πάνω απ’ όλα νέοι…νέοι…άγουροι ανώριμοι ανατρεπτικοί…ακόμα και στις πιο ρέμπελές τους στιγμές το βλέμμα τους κάποια στιγμή σε προειδοποιεί: «Προσοχή εύφλεκτο». Κι από ψηλά ο κύριος Μάνος . Μελωδικός και απόλυτος, ευαίσθητος και αντισυμβατικός, ιεροφάντης και οπωσδήποτε μεγάλος ερωτικός…και η νύχτα συνεχίζει να στάζει άνοιξη με φόντο την πανσέληνο!!! Ευκαιρία για το δεύτερο τετράστιχο του τραγουδιού μας.
Ζούσα μια νύχτα μοναξιάς –σαν άφραγκος δερβίσης
Στης απουσίας την τροχιά-στις εσοχές της κρίσης
Ξάφνου ακούω μια φωνή σαν πατρική κατσάδα
-Βγες έξω…Μην αφήνεσαι, υπάρχει κι άλλη Ελλάδα!
Ναι λοιπόν υπάρχει κι άλλη Ελλάδα. Η Ελλάδα που αντιστέκεται, που επιμένει και έχει τον τρόπο της να χαμογελάει και να δακρύζει με αξιοπρέπεια να τραγουδάει και να χορεύει με την ίδια αξιοπρέπεια, να διαχειρίζεται ευρηματικά την παρακμή της και να διαπρέπει ένα «κλικ» πριν τον αφανισμό. Ξέρω ότι αυτό το σημείο της σκέψης μου αν το διαβάσουν κάποιοι περισπούδαστοι τεχνοκράτες και κυρίως κάποιοι πολιτικοί παρατρεχάμενοί τους (απ’ αυτούς που συνηθίζουν να μας κουνάνε αυθαδέστατα το δάχτυλο on camera) τότε ίσως να θέλουν να με απελάσουν από τη χώρα μου.
Στο σημείο αυτό ακούω πάλι την πασίγνωστη μελωδία της λατέρνας και πάνω της την γλυκιά και νοσταλγική φωνή του κυρίου Μάνου να αιωρείται κάπου εκεί ψηλά στο Σείριο και να μας καληνυχτίζει όπως παλιά: « Εδώ τελειώνει η μουσική για την ‘’Οδό ονείρων’’. Εδώ τελειώνουν τα όνειρα που μου δανείσατε εσείς οι ίδιοι μια βραδιά δίχως να το γνωρίζετε. Τώρα είναι αργά κι όλοι οι φίλοι μου έχουν αποκοιμηθεί. Εγώ αθεράπευτα πιστός σ’ αυτό το δρόμο θα ξαγρυπνήσω ως το πρωί για να μαζέψω τα καινούργια όνειρα που θα γεννήσετε, να τα φυλάξω και να σας τα ξαναδώσω μιαν άλλη φορά πάλι σε μουσική. Καληνύχτα».
Καληνύχτα σας κύριε Μάνο. Σημειωτέον πως τον Μάνο Χατζιδάκι δεν ευτύχησα να τον γνωρίσω προσωπικά. Τα τραγούδια του όμως τα γνώρισα από την προσχολική μου ηλικία από την συγχωρεμένη τη μάνα μου και τα ραδιόφωνα της εποχής. Κάποια από αυτά τα εμπέδωσα μέσα στις θρυλικές ταινίες που συνυπήρξαν. Ξανασυστήθηκα μαζί τους στη εφηβεία μου και τώρα πλέον κάθε χρόνο γυρίζω στο «όλον» του έργου του. Μη με ρωτήσετε πιο τραγούδι του είναι το αγαπημένο μου. Ας αφήσουμε τις στατιστικές στους επαΐοντες και ας κρατήσουμε το μεγαλείο του έργου του διαλέγοντας σε κάθε ακρόαση διαφορετικά σημεία εκκίνησης και αλλιώτικες συνειρμικές εξορύξεις.
Όταν λοιπόν τα φερέφωνα της κρίσης προσπαθούν να μας λυγίσουν ή να μας πείσουν με αριθμούς και απαγορευτικά ανακοινωθέντα να μην το βάζουμε κάτω, να κλείνουμε τα αυτιά μας στην προπαγάνδα να σβήνουμε την τηλεόραση και την εικονική πραγματικότητα των πολυμέσων και όπου φύγει- φύγει… Η ζωή μας περιμένει και σε μας απομένει να την συναντήσουμε ο καθείς μας στη στάση που του αναλογεί.
Σ’ αυτό το σημείο μπαίνουμε στον επίλογο, ομοιοκατάληκτα και με το ανάλογο συναισθηματικό κρεσέντο.
…Και τότε ο κύριος Μάνος όπως στο Ευαγγέλιο
Κούνησε το κεφάλι και πήρε το φραγγέλιο
Απ’ την οδό ονείρων να διώξει τους εμπόρους
Συνθέτοντας τραγούδια για νέους κανταδόρους
Σαν τώρα τον ακούω με γλύκα και βραχνάδα
-Βγες έξω-να μου λέει-να δεις τη φεγγαράδα
-Βγες έξω για ν’ αντισταθείς να σπάσεις τα δεσμά σου
Να τρέξεις, να ερωτευτείς ν’ ανοίξεις τα φτερά σου
Με χρώματα κι αρώματα κι αστερισμούς να παίξεις
Με τ’ όνειρο να ταυτιστείς το σκότος ν’ ανατρέψεις…
Αγγελικό ερωτικό κι αναρχικό χαρμάνι…
Χαράματα μια ζειμπεκιά να ρίχνεις στο λιμάνι
Ο κύριος Μάνος μου μιλά με γλύκα και βραχνάδα
-Κουράγιο φίλε-μη λυγάς-υπάρχει κι άλλη Ελλάδα.
Καλό ξημέρωμα σε όλους…
(Αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι με την συμπλήρωση των είκοσι χρόνων από τον θάνατό του.)
