Εγκαινιάζοντας αυτή την στήλη, θα ήθελα να είμαι ειλικρινής για κάποιες βασικές υποθέσεις και απόψεις που συχνά-πυκνά θα επαναλαμβάνονται σε μελλοντικά κείμενα, φαντάζομαι με τον μελωδικό ρυθμό των …κομπρεσέρ στους αθηναϊκούς δρόμους την δεκαετία του ’70.
Πρώτα όμως, μια ευχή για την επιτυχία αυτού του ιστότοπου. Η προσπάθεια, από ό,τι καταλαβαίνω, είναι να αποτελέσει βήμα για την «πνευματική εκτόνωση» των αρθρογράφων και των αναγνωστών του, κάτι που αποτελεί ένα αξιόλογο εγχείρημα.
Οι απόψεις σε αυτήν την στήλη εκφράζονται από ένα μη εξαιρετέο μέλος της «Γενιάς Χ» που θυμάται, ως έφηβος, την τραγωδία της Θύρας 7, τον μεγάλο σεισμό στην Αθήνα λίγη ώρα πριν αρχίσει το «Ντάλας», τις τελευταίες εξετάσεις για την εισαγωγή γυμνασιόπαιδων στο λύκειο,την συναυλία του Ρόρυ Γκάλαχερ στον “Ναό” της Νέας Φιλαδέλφειας και την «αυγή» της κυριαρχίας του Πα-σοκ. Όλα αυτά έγιναν εκείνο το πολύ περίεργο έτος, το 1981.
Βασικότατη αρχή: ουδείς κατέχει την «απόλυτη αλήθεια»! Δεν θα την βρείτε σε αυτήν την στήλη, ούτε πιστεύω σε αυτήν την ιστοσελίδα, και πουθενά επί της γης ή του γαλαξία μας.
Βασικότερη αρχή: τίποτα δεν είναι απόλυτο, πλην κάποιων μαθηματικών (και αυτά μόνο σε αυτήν την διάσταση) και του θανάτου!
Άρα, όταν εκφράζονται γνώμες και απόψεις, εννοείται ότι υπάρχουν εξαιρέσεις, και ενίοτε οι εξαιρέσεις είναι ο κανόνας.
Παράδειγμα: Όλοι οι εφοριακοί στην Ελλάδα μεταξύ 1981 και 2009 «τα έπαιρναν». Αυτό είναι απόλυτο, και βέβαια λάθος.
Μήπως η θέση ότι «η πλειονότητα των εφοριακών τα έπαιρνε» είναι πιο σωστή; Ούτε εδώ δεν μπορούμε να το αποδείξουμε αυτό. Δεν έχουμε τέτοια στοιχεία (γιατί δεν τα συλλέγει και κανείς), ούτε μελέτες, ενώ δεν είμαστε – οι περισσότεροι φορολογούμενοι – σε θέση να αποδείξουμε αυτήν την θέση μόνο και μόνο από εμπειρική παρατήρηση. Ένας πολύπειρος λογιστής θα μπορούσε να εκφράσει γνώμη για 2,3 ή και 10 ΔΟΥ, αλλά όχι για όλες. Και τέλος πάντων, ο λογιστής αυτός δεν θα το έγραφε … συνήθως – για να αποφεύγουμε το «απόλυτο».
Αυτό που μπορούμε να πούμε είναι ότι ξέραμε οι περισσότεροι (!) πως κάποιοι εφοριακοί συστηματικά εκβίαζαν φορολογούμενους για χρήματα, πολλά χρήματα. Όπου «εφοριακός» αντικαταστήστε το με «υπάλληλος πολεοδομίας» ή γιατρός που ζητούσε φακελάκι – το ίδιο κάνει. Είπαμε, «όχι όλοι», ίσως «μια μειοψηφία», αλλά γινόταν συστηματικά και ως μέρος του κατεστημένου, και σχεδόν οι πάντες το γνώριζαν.
Δεν θα βρείτε παραθέματα στο τέλος των κειμένων, διότι δεν είναι ο σκοπός η δημοσίευση μιας διπλωματικής εργασίας ή μελέτης. Το ζητούμενο είναι η διατύπωση μιας άποψης, γνώμης ή επιχειρήματος. Όπου γίνεται βέβαια, θα υπάρχει λίνκ που να παραπέμπει σε άλλα κείμενα στο Διαδίκτυο και σε στοιχεία.
Λοιπόν, ας αρχίσουμε με μια βουτιά στα βαθιά:
Από τον Οκτώβριο του 1981 μέχρι κάπου στα τέλη του 2009 και αρχές 2010 η οικονομία του νεοελληνικού κράτους βασίζονταν στους εξής τέσσερις «πήλινους πυλώνες»:
- Δανεισμός και υπερ-δανεισμός,
- (σπαταλημένα) κονδύλια από ΕΟΚ (μετά Ε.Ε.),
- κατανάλωση και υπερ-κατανάλωση
- «μαύρη» ή, αν θέλετε, παρα-οικονομία
Κοινότυπα του στύλ «η οικοδομή είναι (ήταν) η ατμομηχανή της ελληνικής οικονομίας» γράφονταν για τα τετραστυλάκια των οικονομικών σελίδων στις εφημερίδες και ως «σημεία αναφοράς» σε εξίσου κοινότυπες ομιλίες σε διάφορα βλαχο-επιμελητήρια ανά την χώρα.
Η οικοδομική «άνθιση» κατατάσσεται μεταξύ των πυλώνων «κατανάλωση» και «παρα-οικονομία». Παρα-οικονομία διότι οι περισσότερες αγοροπωλησίες γίνονταν με ένα σκασμό χρημάτων «κάτω από το τραπέζι» μεταξύ αγοραστή και εργολάβου – με τον όποιο συμβολαιογράφο ή δικηγόρο να είναι το πολύ δύο μέτρα μακριά από το τραπέζι. Αν ο αγοραστής ήταν ελεύθερος επαγγελματίας (παιδίατρος, δικηγόρος, βαφέας κ.α.) ή έμπορος ή ένας από την ισχνή μειοψηφία των υπαλλήλων της εφορίας ή πολεοδομίας που χρηματίζονταν (βλέπετε άνωθεν) τότε ένα σεβαστό μέρος των χρημάτων «κάτω από το τραπέζι» ήταν και αφορολόγητο.
Η «ατμομηχανή της οικονομίας» είναι ένα τρανό παράδειγμα. Άλλο παράδειγμα είναι η χρηματοπιστωτική και χρηματιστηριακή «φούσκα» στα τέλη του ’90, που επίσης βασιζόταν στην κατανάλωση, τον δανεισμό και τα «μαύρα».
Σε ό,τι αφορά την ελληνική οικονομία για 30 και πλέον χρόνια προσθέτουμε κάτι τουριστικά, λίγο ναυτικό συνάλλαγμα, ελίτσες και κομπόστες, καμιά σωληνουργεία και τίποτα βωξίτες για οικονομική «γαρνιτούρα», αλλά βασικά οι 4 «πήλινοι πυλώνες» στήριζαν και χαρακτήριζαν την ελληνική οικονομία.
Τα διάφορα MOΠ, Interreg, Leader, Cohesion Funds, structural funds, οι επιδοτήσεις προς καπνά, βαμβάκια κλπ είχαν τελειώσει τα προηγούμενα χρόνια, και όταν έσφιξε ξαφνικά η «στρόφιγγα» του εξωτερικού δανεισμού για ελληνικό κράτος και ελληνικές τράπεζες το 2009 – όταν η φράση «λεφτά υπάρχουν» υποχώρησε προ του «Τιτανικού» – κατέρρευσε η κατανάλωση και συρρικνώθηκε αισθητά η παρα-οικονομία.
Αυτά τα λίγα για αρχή, της ιστορίας της «πήλινης» ελληνικής οικονομίας μετά το ’81…
* Γιατί Καφηρεύς… Καταρχήν, επειδή παραπέμπει στο Cavo d’Oro, σημείο – πέρασμα των θαλασσοπόρων του Αιγαίου, που περιέπλεαν την περιοχή, όπως και η στήλη που σήμερα προστίθεται στο dotnews.gr. Επιπρόσθετα, διότι, ως ιστορική τοποθεσία, ο Καφηρέας, είναι σαγηνευτική περίπτωση και προκαλεί ενδιαφέρουσες συγκρίσεις με τη σημερινή ελληνική πραγματικότητα. Τρίτον, βρίσκεται στην πατρογονική Καρυστία.
Χάρης Τζανής
- htzanis@dotnews.gr
